Τις προάλλες πίναμε με τον an avloni τον καφέ μας κι ο προβληματισμός του ήταν έντονος σε σχέση με κάποιες παραδοχές που κάνουμε οι άνθρωποι για το είδος μας, όπως στην προκειμένη το «Ο άνθρωπος διακατέχεται από ανώτερα αισθήματα». Τον ρώτησα ποιος ήταν ο λόγος του τόσο έντονου προβληματισμού του κι αυθόρμητα μου απάντησε επίσης με ερώτηση «έχεις αναρωτηθεί τάχα, πόσα ερωτήματα μπορεί να κρύβονται πίσω από κάθε τέτοια παραδοχή; Λοιπόν θα σου κάνω μερικά«. Έτσι πριν προφτάσω να το σκεφτώ, ξεκίνησε ο προβληματισμός του
an avlonis: Ο άνθρωπος με τι έχει συγκριθεί και διαπιστώθηκε πως διαθέτει ανώτερα αισθήματα?
Δ.Κ: Με το σύνολο ή έστω με μέρος του συνόλου των άλλων έμβιων όντων όσον αφορά την ποιότητα των αισθημάτων του, απάντησα δίχως να το πολυσκεφτώ.
an avlonis: Αν λοιπόν η σύγκριση περιλαμβάνει από την μία τα ανώτερα ανθρώπινα αισθήματα, σε σχέση με ποιο χαρακτηριστικό των υπόλοιπων έμβιων όντων ανταγωνίζεται?
Δ.Κ: Επειδή κατά τον Δημόκριτο «το τίποτα παράγει τίποτα», για να έχει λογική βάση η σύγκριση δεν αρκεί απλά η απουσία ανώτερων αισθημάτων από τα υπόλοιπα έμβια όντα, αλλά οφείλουν να κατέχουν μια ποιότητα ως μια έστω ελάχιστη βάση, όπως αυτή των ταπεινών ενστίκτων.
Μάλλον του άρεσε η απάντησή μου γιατί γέλασε. Όπως συνηθίζει όμως δε μου άφησε χρόνο να ανασάνω και συνέχισε απτόητος
an avlonis: Και πως κατά τη γνώμη σου, γίνονται διακριτά αυτά τα ανώτερα αισθήματα από τα ταπεινά κίνητρα?
Δ.Κ: Σκέφτηκα λίγο κι αποκρίθηκα «Προφανώς μέσω της παρατήρησης και της ερμηνείας συμπεριφορών του ανθρώπου απέναντι στον εαυτό, στους ομοίους του και στα υπόλοιπα όντα, αλλά κι αντίστοιχη σύγκριση συμπεριφορών των υπόλοιπων έμβιων όντων ή έστω κάποιων εξ’ αυτών».
an avlonis: Πάλι το περίφημο ‘προφανώς» σάρκασε, αλλά πριν προλάβω να εξηγήσω οτιδήποτε με πρόλαβε. Από ποιον λοιπόν έχουν παρατηρηθεί και διαπιστωθεί τα ανθρώπινα ανώτερα αισθήματα κι ακολούθως συγκριθεί με τα ταπεινά ένστικτα?
Δ.Κ: Η απάντησή μου ξεκίνησε με το «Προφανώς», αλλά καθώς γελάσαμε κι οι δύο το διόρθωσα «ευνόητα πάλι από άνθρωπο (εκτός κι αν διευρύνουμε σε παρα-φυσικά θέματα), ώστε να είναι λογικά εφικτή η γνώση της διαφορετικότητας του ανθρώπου και κάποιου αριθμού έμβιων όντων, αλλά και της ομοιότητας που ανιχνεύει ο παρατηρητής μεταξύ εαυτού και ομοίων του. Δηλαδή, οι αξιολογήσεις γίνονται στα πλαίσια ενός αξιακού συστήματος που έχει δομήσει ο ίδιος άνθρωπος για τον εαυτό και τους ομοίους του. Με αυτήν την έννοια η αρχική διαπίστωση-(αυτό)παραδοχή, μεροληπτεί ποικιλότροπα, καθώς είναι δομημένη από ένα μονάχα μέρος του συνόλου κι αντανακλά τις πεποιθήσεις του συγκεκριμένου μέρους ως συνολική αξία.
an avlonis: Αυτή η μεροληψία να δεις «προφανώς» που σηκώνει, κάγχασε! Συνεπώς ποια είναι τα προαπαιτούμενα ώστε κάποιος να φτάσει στην παραπάνω λογική παραδοχή?
Δ.Κ: Σκέφτηκα λίγο κι άρχισα να απαριθμώ » πρώτον η γνώση εκ μέρους του παρατηρητή, της συμπεριφοράς τόσο του ανθρώπινου είδους, όσο κι άλλων έμβιων όντων, αλλά και δεύτερον η γνώση μεταξύ του παρατηρητή και του εαυτού (επίγνωση), ώστε να αναγνωρίζει και να μην παραγνωρίζει μεταξύ των συγκεκριμένων παρατηρήσεων».
an avlonis: Ο άνθρωπος υπερέχει όλων των υπόλοιπων έμβιων όντων ή ευλόγως μόνο όσων ο παρατηρητής γνωρίζει?
Δ.Κ: Θα μπορούσε να είναι κι ερώτηση παγίδα, όμως δεν φιλτράρισα τη δική μου απάντηση «Η προφανής λογική της παραδοχής γέρνει προς το 2ο σκέλος, εκτός κι αν έχουμε διαφορετική διατύπωση όπως «Μόνο ο άνθρωπος» ή ακόμα «ο άνθρωπος σε αντιδιαστολή με τα ζώα». Ωστόσο, αν θέλουμε να αποφύγουμε την μαθηματικά άτοπη (παράδοξη) σύγκριση με άπειρο αριθμό έμβιων όντων, οφείλουμε να περιορίσουμε τη σύγκριση είτε με αριθμητική διατύπωση, είτε με συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε μετρήσιμους αριθμούς όπως το «πρωτεύοντα θηλαστικά»».
an avlonis: Λοιπόν, κάποιες σκέψεις σου, τις κάνω μεγάλο κέφι κι αυτό αποτελεί παραδοχή που δεν σηκώνει πάντα «προφανώς», αστειεύτηκε και συνέχισε «η διατύπωση καθιστά απαγορευτική τη δυνατότητα να αισθάνονται κι άλλα έμβια όντα ανώτερα αισθήματα»?
Δ,Κ: Η λογική απάντηση είναι ‘Όχι, εκτός κι αν έχουμε διαφορετική διατύπωση όπως εξήγησα πριν
an avlonis: Η κατοχή ανώτερων (ανθρωπίνων) αισθημάτων, συνεπάγεται απώλεια ταπεινών ενστίκτων πάλι για τον άνθρωπό?
Δ.Κ: Δεν ήμουν βέβαιος αν η ερώτηση είχε και μια λεπτή ειρωνεία, αλλά δεν έδωσα μεγαλύτερη σημασία «πρώτον ο άνθρωπος σαν μονάδα διακατέχεται –ας επικαλεστώ τον μηχανισμό της καλλιέργειας- από τα ανώτερα αισθήματα. Δεύτερον, διαθέτει και τα δύο, ανάλογα με την περίσταση. Τρίτον, το ανθρώπινο είδος διαθέτει ανώτερα αισθήματα, δίχως το προηγούμενο να σημαίνει πως δε διαθέτει και ταπεινά ένστικτα την ίδια ή άλλη στιγμή. Και τέλος, το ανθρώπινο είδος διαθέτει μόνο το πρώτο.
an avlonis: με βάση τις δικές σου παραδοχές λοιπόν «Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει», σε ότι έχει να κάνει με τις μεγάλες, τις πανανθρώπινες παραδοχές! Βέβαια, σε περιπτώσεις όπως το λιντσάρισμα ενός ανθρώπου από «φιλήσυχους-νοικοκυραίους» σε κοσμηματοπωλείο, δεν είμαι σίγουρος αν ταιριάζει αυτή που συζητάμε ή «το πιο αιμοβόρο θεριό είναι ο άνθρωπος», είπε μελαγχολικά.
Βρήκα την ευκαιρία κι άλλαξα θέμα «έχεις και γι’ αυτό τόσες ερωτήσεις;»
Με κοίταξε μ’ ένα βλέμμα σκοτεινό κι είπε πικρά «Πάντα έχω ερωτήσεις. Ακόμα κι όταν η απάντηση είναι ένα επιπόλαιο «Προφανώς»
Επιμέλεια-συγγραφή
Δ.Κ.
Ιστορία-Τέχνες-Πολιτισμός 