Βιβλίο

Λίγα λόγια για την Ιστορία του Βιβλίου
Το βιβλίο αποτελούσε ανέκαθεν όργανο επικοινωνίας , πρωταρχικός του σκοπός ήταν και εξακολουθεί να είναι η μετάδοση μηνυμάτων στους ανθρώπους . Αυτός ο σκοπός προσέλαβε τόσες διαφορετικές μορφές ανακοίνωσης, όπως οι βαβυλωνιακές πήλινες επιγραφές, πινακίδες και οι αιγυπτιακοί πάπυροι .
Βιβλία υπήρχαν για πρώτη φορά όσο γνωρίζουμε στους Αιγυπτίους . Στην Ελλάδα η χρήση και η διάδοση του βιβλίου τοποθετείται στον 6ο Π.Χ αιώνα , όταν δημιουργήθηκαν λογοτεχνικά έργα , όπως τα θεοσοφικά έπη των Ορφικών. Αυτού του είδους τα έργα γραμμένα πάνω σε ξύλο ή δέρμα είναι τα πρώτα βιβλία των Ελλήνων.
Ευρύτατη διάδοση βρήκαν τον 5ο αιώνα Π.Χ με τα εκπληκτικά πνευματικά δημιουργήματα της Αθήνας τόσο στη τέχνη όσο και στη λογοτεχνία και την ανάγκη διάδοσής τους σε ένα ευρύτερο κοινό. Πιθανότατα το αττικό δράμα αποτελεί το πρώτο βιβλίο με τη στενότερη έννοια του λογοτεχνικού βιβλίου.
Στον ίδιο αιώνα ανάγονται και οι πρώτες ειδήσεις για το εμπόριο των βιβλίων.

Στην Αθήνα τον 5ο αιώνα υπήρχαν εκδόσεις έργων ποιητών και φιλοσόφων. Στη Ρώμη είναι γνωστός μεταξύ άλλων ο περίφημος εκδότης Αττικός, φίλος του Κικέρωνα. Οι δύο πρώτοι αιώνες των αυτοκρατορικών χρόνων μπορούν να χαρακτηριστούν ως εποχή άνθησης του ρωμαϊκού βιβλιεμπορίου. Εξάλλου, οι Κινέζοι δημιούργησαν εντελώς χωριστά , μια εκτεταμένη παιδεία βασισμένη σε βιβλία , αν και όχι τόσο πρώιμη όσο εκείνη των Σουμερίων και των Αιγυπτίων.
Στη διάρκεια του μεσαίωνα είναι χαρακτηριστικό ότι τα μοναστήρια είχαν βιβλιοθήκες και «σκριπτόρια» , χώρους όπου επαγγελματίες καλλιγράφοι έκαναν αντίγραφα βιβλίων. Τα χειρόγραφα αυτά βιβλία του μεσαίωνα , πρότυπα των πρώτων έντυπων βιβλίων , ήταν επηρεασμένα από την άνθηση της ανθρωπιστικής παιδείας και το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις κατά τόπους γλώσσες κατά το 14ο και 15ο αιώνα .
Η τυπογραφία διαδόθηκε ραγδαία κατά το β’ μισό του 15ου αιώνα , τα τυπωμένα βιβλία αυτής της περιόδου είναι γνωστά ως «ινκουνάμπουλα» (incunabula). Το βιβλίο έκανε δυνατή μια επανάσταση στη σκέψη και τη μόρφωση , που έγινε καταφανής μέσα στο 16ο κιόλας αιώνα . Οι πηγές της γνώσης βασίζονται στη δυνατότητα του τυπογραφείου να πολλαπλασιάζει τα αντίτυπα , να πραγματοποιεί πλήρεις εκδόσεις και να αναπαράγει ένα ενιαίο γραφικό σχέδιο σύμφωνα με νέα συμβατικά υποδείγματα που έκαναν τον έντυπο τόμο να διαφέρει στην εμφάνιση από το χειρόγραφο βιβλίο . Μια άλλη πλευρά της επανάστασης που έφερε η τυπογραφία είναι η πολιτιστική αλλαγή , που σχετίζεται με τη στροφή προς την οπτική επικοινωνία , σε αντίθεση με τους ακουστικούς τρόπους παλαιότερων εποχών.
Τον 18ο αιώνα. Αιώνα του διαφωτισμού, της αποθέωσης της λογικής και των μεγάλων στοχαστών όπως ο Ζ.Ζ. Ρουσσώ, ο Βολταίρος , ο Μοντεσκιέ, λίγοι ακόμα είχαν τη δυνατότητα να αγοράζουν βιβλία . Ωστόσο με την επέκταση διαφόρων μορφών δημόσιας παιδείας , μάθαιναν ανάγνωση ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του λαού. Στη Γαλλία και την Αγγλία ειδικότερα οι εκδόσεις αυξάνονταν συνεχώς , ενώ πολλαπλασιάζονταν οι δανειστικές βιβλιοθήκες για να ικανοποιήσουν την ακόρεστη ζήτηση βιβλίων. Από το Λονδίνο και το Άμστερνταμ ως τη Βιέννη και το Μιλάνο τα τυπογραφεία τύπωναν ολοένα περισσότερα βιβλία και περιοδικά .
Εξάλλου, ένα κατεξοχήν πεδίο (εκτός των άλλων) αξιοποίησης του βιβλίου είναι στο χώρο της λογοτεχνίας αποτυπώνοντας και διασώζοντας από τη λήθη τα πνευματικά έργα των λαών που φανερώνουν την ιδιοφυΐα , το χαρακτήρα , την ιστορία και τον πολιτισμό τους . Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να φέρει σε επαφή με τελείως διαφορετική κουλτούρα και να συμβάλει τόσο στην κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του καθενός όσο και στην ποικιλότροπη αξιοποίηση των έργων τους . Έτσι χάρη στο βιβλίο μπορούμε να απολαύσουμε έργα ή να αντλήσουμε πληροφορίες που χωρίς αυτό οι δυσκολίες θα ήταν ανυπέρβλητες είτε για λόγους χρονολογικούς (πρώιμη ευρωπαϊκή λογοτεχνία), είτε γεωγραφικούς και πολιτισμικούς (λατινοαμερικάνικη, ισλαμική λογοτεχνία).
Στον 20ο αιώνα ύστερα από 5 αιώνες μονοπωλίου της τυπογραφίας στη μετάδοση και αποθήκευση της πληροφορίας, ο ρόλος αυτός αμφισβητείται από νέα οπτικοακουστικά και πληροφοριακά μέσα (ραδιόφωνο , τηλεόραση , κινηματογράφος). Η σύγχρονη ανάπτυξη ανταγωνιστικών τεχνικών σε ορισμένα παραδοσιακά πεδία εφαρμογής της τυπογραφίας οδήγησε κάποιους παρατηρητές στην διατύπωση της άποψης ότι η τυπογραφία είναι καταδικασμένη σε έκλειψη. Ωστόσο, λόγω του ότι η πληροφορία στην έντυπη μορφή της παρουσιάζει συγκεκριμένα πλεονεκτήματα , διαφορετικά από τα αντίστοιχα των άλλων οπτικών ή ακουστικών μέσων καθώς επίσης και η προσπελασιμότητα του εντύπου εξηγεί τον λόγο για τον οποίο το κοινότερο περιφερειακό εξάρτημα των ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι οι εκτυπωτές .
Από αυτή την άποψη η τυπογραφία (και το βιβλίο κατ’ επέκταση) όχι μόνο δεν είναι καταδικασμένη σε έκλειψη αλλά φαίνεται πιθανότερο ότι θα εισέλθει σε εξελικτική περίοδο που θα χαρακτηρίζεται από ολοένα στενότερη σχέση με την οποία η πληροφορία θα τίθεται στην υπηρεσία του ανθρώπινου γένους .