Μια προσπάθεια κριτικής αποτίμησης της πρόσφατης συνέντευξης της Ε. Γλύκατζη-Αρβελέρ

Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ

«Γεννήθηκα Αριστερή και θα πεθάνω Αριστερή» κι ίσως βαθιά μέσα μας κάποιοι από εμάς να είχαμε την κρυφή όσο κι ανορθολογική ελπίδα πως η Ιστορικός-Βυζαντινολόγος θα μπορούσε να στηρίξει της θέση της αυτή.

Σ’ αυτήν λοιπόν την τελευταία της τηλεοπτική συνέντευξη στην εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου, διάρκειας 1.18 λεπτών, επαίρεται διότι στην οικογένειά της δεν υπήρξε κανένας Κομμουνιστής, εντός της πολύτεκνης πατρικής της οικογένειας (η ίδια είναι το έκτο και τελευταίο παιδί μιας προσφυγικής οικογένειας που βρήκε λιμάνι στη γειτονιά του Βύρωνα).

 Αποτελεί θαρρώ κοινό τόπο πως οι απόψεις της Ελένης Γλυκατζή-Αρβελέρ μας απασχολούν και τις σχολιάζουμε, διότι έχει προηγηθεί η παραδοχή πως συγκαταλέγεται ανάμεσα στις κορυφαίες και πολύ ιδιαίτερες φυσιογνωμίες του 20^ου αιώνα. Σαν μια γυναίκα που διακρίθηκε κυρίως για την ακαδημαϊκή της πορεία, όντας μετανάστρια και ξεχωρίζοντας σε ένα ανδροκρατούμενο χώρο όπως ήταν το  Γαλλικό πανεπιστήμιο της Σορβόννης, στο οποίο αναδείχτηκε σαν πρώτη γυναίκα πρύτανης στη μακραίωνη ιστορία του.

Ωστόσο, η ίδια παρότι διακεκριμένη Ιστορικός με παγκόσμια αναγνώριση, αισθάνεται την ανάγκη να αποκαταστήσει την ιστορικά «παρεξηγημένη» προσωπικότητα της βασίλισσας Φρειδερίκης. Ευτυχώς ή δυστυχώς, η επιχειρηματολογία της για το σκοπό αυτόν, εξαντλείται κυρίως στην προσεκτική και μετριοπαθή αντιμετώπιση της βασίλισσας προς την ίδια και σε κανένα σημείο δεν καταφέρνει να δομήσει το ίδιο προφίλ για την πολιτική της βασίλισσας σε μια ιδιαίτερα έκρυθμη και ταραγμένη περίοδο της σύγχρονης Ιστορίας της Ελλάδας.

Στην ίδια συνέντευξη και λίγα λεπτά αργότερα, επαίρεται με σχεδόν αφελή τρόπο (κι ίσως για μια άλλη προσωπικότητα να της πιστώνονταν το ελαφρυντικό της αφέλειας, αλλά σε καμία περίπτωση για την οξυδερκή Αρβελέρ) πως κάλεσε τη γαλλική αστυνομία 22 φορές να μπει στο γαλλικό πανεπιστήμιο προκειμένου να καταστείλει τους φοιτητές. Άλλωστε χάρη σ’ αυτές τις μεθοδεύσεις, κέρδισε τον διόλου τιμητικό τίτλο του «μεγαλύτερου φασίστα» από τους ίδιους τους φοιτητές.

Οι Ευρωπαίοι σε επιμέέια Αρβελέρ/Ayamard

Στο πολιτικό πεδίο ο τίτλος της «αριστερής», μοιάζει περισσότερο με ανεδαφική παραπλανητική ταμπέλα της αστυνομίας προκειμένου να τη στιγματίσει, βγαλμένη από άλλη εποχή, παρά με δική της συνειδητή επιλογή. Δεν είναι μονάχα η φοβική υιοθέτηση του «Ναι» στο δημοψήφισμα, το οποίο θα μπορούσε να αποδοθεί και σε φοβίες προερχόμενες από την ηλικία. Κυρίως είναι η ανοιχτή στήριξη προς το δεξιό πρωθυπουργό και τις νεοφιλελεύθερες (αντί)μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησής του. Προφανώς αυτός είναι κι ο λόγος που στην τελευταία συνέντευξη, δέχεται τις κολακείες από ανθρώπους κυρίως που αντιπροσωπεύουν πολιτικά το συγκεκριμένο χώρο, παρά την ευρύτερη αναγνώριση που χαίρει.

Σε ένα πιο προσωπικό επίπεδο η Ιστορικός αφήνει να διαφανεί ένας φετιχισμός με τη στρατιωτική στολή, γεγονός που ενισχύει όχι μονάχα η επιλογή του Γάλλου αξιωματικού Αρβελέρ για σύντροφο, αλλά κι άλλες δικές της αναφορές αισθητικού περιεχομένου σε περιπτώσεις που πρωταγωνιστούσαν ένστολοι.

Όσον αφορά τη γνώμη της για το φλέγον ζήτημα της πανδημίας του κορονόιου, η προσέγγιση της μοιάζει να φλερτάρει με τον ευγονισμό, παρότι μάλλον επιχειρεί να δώσει μια Ιστορική και συνεπώς αποστασιοποιημένη οπτική για την επαναλαμβανόμενη εμφάνιση πανδημιών στην ανθρώπινη Ιστορία. Στον αντίποδα, αξίζει να μνημονεύσουμε πως σε παλαιότερη συνέντευξη έχει υποστηρίξει πως στην φασιστική θέση περί «καθαρότητας»  της φυλής, ίσως μας εξέπληττε μια διαπίστωση πως περισσότερο «ελληνικό dna» να υπάρχει στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.

Επιπλέον, αξίζει κι είναι πρέπον να μνημονεύσουμε τη συμβολή της Ελένης Γλυκατζή Αρβελέρ στην Ευρωπαϊκή ιστοριογραφία και τη Βυζαντινολογία, υιοθετώντας την οπτική του Πωλ Βαλερύ για την οριοθέτηση του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού. Δηλαδή, πως ο προηγούμενος εδράζεται σε τρεις πυλώνες: την (αρχαιο)ελληνική σκέψη, το Ρωμαϊκό νόμο και τη χριστιανική πνευματικότητα.

Εδώ θα σταθούμε στο ιστορικό έργο «Οι Ευρωπαίοι» που αποτελεί συλλογή δοκιμίων πολλών διαφορετικών Ιστορικών, με την Αρβελέρ πέραν της κατάθεσης της δικής της ιστορικής ματιάς να έχει μαζί με τον Ayamard και την επιμέλεια για το σύνολο της έκδοσης (στην Ελλάδα κυκλόφορεί από τις εκδόσεις Σαβάλας).

Στο προηγούμενο έργο είναι διακριτή η διαφοροποίηση της Ιστορικού Αρβελέρ από τη σκέψη αρκετών συναδέλφων της. Πιο συγκεκριμένα, η πλειοψηφία των Ιστορικών (προερχόμενοι κυρίως από χώρες της Δύσης) υποστηρίζει πως στην Ευρωπαϊκή Ιστορία υπάρχει μια Τομή με την παρέλευση της Αρχαιότητας και οι όποιες Ιστορικές συνέχειες, συνέχισαν να υπάρχουν στο Μεσαίωνα στον δυτικοευρωπαϊκές χώρο. Αντίθετα, η Βυζαντινολόγος Αρβελέρ υποστηρίζει πως Ιστορική Τομή συντελείται στον Δυτικοευρωπαϊκό χώρο με την κατάλυση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Όμως σύμφωνα με την ίδια Ιστορικό, στην Ανατολική Ευρώπη εντοπίζεται η όποια Ιστορική συνέχεια. Αυτή η συνέχεια συντελείται ακριβώς στο χώρο που καταλαμβάνει η Βυζαντινή Αυτοκρατορία και η οποία πέραν της λειτουργίας της ως πολιτισμικού χωνευτηρίου, που μάλιστα όσο συρρικνώνονταν εδαφικά τόσο εξελληνίζονταν, διαφύλαξε και παράδωσε στη Δύση μέρος της αρχαίας κληρονομιάς της Ευρώπης.

Πωλ Βαλερύ

Επιπλέον, για λόγους μια καλύτερης κι αντικειμενικότερης αποτίμησης, πρέπει να συνυπολογίσουμε πως σε κάποια επίμαχα θέματα της επιστήμης της, η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ έχει επιλέξει να σταθεί από την πλευρά της Ιστορικής Αλήθειας. Μεταξύ άλλων αναφερόμαστε φυσικά και στην άποψη της για το ρόλο της εκκλησίας κατά τα χρόνια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, αλλά και στην περίοδο της τουρκοκρατίας. Στο πεδίο αυτό υπερισχύει η νηφάλια ιστορική της ματιά (είναι καταγεγραμμένη σε παλαιότερες συνεντεύξεις της), αναδεικνύοντας το διχαστικό ρόλο της εκκλησίας και του Σχολάριου κατά την κρίσιμη περίοδο της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης κι όχι μόνο. Επίσης, η Ιστορικός έχει προσπαθήσει πειστικά να αποδομήσει το μύθο του «κρυφού σχολείου» κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, εστιάζει με αρκετή αντικειμενικότητα στη σημασία του Διαφωτισμού και στον πόλεμο που κήρυξε εναντίον του η ορθόδοξη εκκλησία.

Συνοψίζοντας, θεωρούμε ωφελιμότερο να κρατάμε στη μνήμη μας την Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, πρωτίστως ως Ιστορικό λόγω της συμβολής της στην Ευρωπαϊκή Ιστοριογραφία κι όχι για τις παρεμβάσεις στην πολιτική επικαιρότητα. Παρά το γεγονός πως την ίδια τη γοητεύει η ιδέα να δηλώνει «Αριστερή», κυρίως λόγω των χρόνων της πρώτης νιότης, εκείνη οφείλει να γνωρίζει καλύτερα πως στο συγκεκριμένο χώρο δεν υπάρχουν ισόβια και διαχρονικά παράσημα και πως «τα στερνά τιμούν τα πρώτα» που λέει κι ο λαός.    

Ανίερες Ιστορικές συμμαχίες μέρος πρώτο: Αρχαιότητα, Μεσαίωνας, Ελληνική Επανάσταση 1821

                                               Ανίερες Ιστορικές συμμαχίες μέρος πρώτο

Στην Ιστορία της ανθρωπότητας δεν υπήρξαν μόνο πρόσωπα που έμειναν καταγράφηκαν στη συλλογική μνήμη λόγω της προδοσίας τους, που σαν πράξη καθόρισε την έκβαση μαχών, αλλά και συμμαχίες ολόκληρων ομάδων που καταγράφηκαν ως ανίερες, κυρίως επειδή αντανακλούν σε συλλογικό επίπεδο, ότι ακριβώς συμβολίζουν προσωπικότητες όπως ο Εφιάλτης της μάχης των Θερμοπυλών σε επίπεδο ατομικό.

Τέτοιου είδους προδοσίες και συμπόρευση με τον εχθρό, συναντάμε διαχρονικά από την αρχαιότητα και πριν καν τη συγκρότηση της εθνικής συνείδησης και του σχηματισμού του ιστορικού μορφώματος που ονομάστηκε έθνος κράτος. Μπορεί να συμπεριλαμβάνουν διαιρέσεις ομάδων μεταξύ του ίδιου λαού, αποσκιρτήσεις σε επίπεδο συνασπισμού χωρών, ευκαιριακή σύμπλευση μεταξύ ανόμοιων ή και εχθρικών μεταξύ τους ιδεολογιών και αρκετές ακόμα διαφορετικές περιπτώσεις. Τα κίνητρα σε κάθε περίπτωση μπορεί να ήταν διαφορετικά, από το υλικό κέρδος μέχρι τις θρησκευτικές διαφορές.

Ας σταχυολογήσουμε όμως κάποιες ενδεικτικές περιπτώσεις που έμειναν στη ιστορία.

 

Αρχαιότητα: η ιδιαιτερότητα της Ελλάδας

         Το συγκεκριμένο φαινόμενο χρήζει απαραίτητων διασαφηνίσεων, λόγω των ιστορικών ιδιαιτεροτήτων της Αρχαιότητας και ειδικά του Αρχαίου Ελληνικού χώρου και κόσμου.

Πρώτον, η διαμόρφωση της ιδέας του Έθνους-Κράτους απουσιάζει παντελώς με τη μορφή που το ξέρουμε στην σύγχρονη ιστορία. Οι Ελλαδικός κόσμος είναι συκγροτημένος σε πόλεις-κράτη και συνεπώς, πατρίδα θεωρείται η πόλη: Αθήνα, Σπάρτη, Θήβα κ.ο.κ. Επίσης, δεν είναι δεδομένο πως και η έννοια πατρίδα ορίζεται με γεωγραφικούς όρους καθώς περισσότερη σημασία μοιάζει να κατείχε η κοινή καταγωγή, οι πολιτισμικοί παράγοντες, τα ήθη τα έθιμα και η κουλτούρα, γι’ αυτό και ο αυτοπροσδιορισμός της εποχής ήταν: Αθηναίοι, Λακεδαιμόνιοι, Θηβαίοι κ.λ.π.

Δεύτερον, ακριβώς λόγω του προηγούμενου, απουσιάζει η αντίληψη πως οι πόλεις κράτη αποτελούν ένα ενιαίο έθνος. Η εμφάνιση του κινδύνου των Περσών βοηθάει σε μια συμμαχία μεταξύ των περισσότερων Ελληνικών πόλεων-κρατών, λόγω της προσπάθειας εισβολής της παντελώς διαφορετικής πολιτισμικά Πέρσικης Αυτοκρατορίας, αλλά μεγαλύτερος παράγοντας συνοχής μεταξύ των Ελλήνων αποτελούν τα κοινά συμφέροντα απέναντι στον εισβολέα και η κοινή γλώσσα παρά η αντίληψη του ενιαίου Έθνους, η οποία δεν είχε καν διαμορφωθεί.

Τρίτον, χρειάζεται προσεκτική αντιμετώπιση το τι σήμαινε και τη συμβόλιζε η λέξη Έλληνας για τις τότε πόλεις-κράτη, στις οποίες αποτελούσαν συχνά φαινόμενα τα διαφορετικά μεταξύ τους συμφέροντα και η συγκρότηση διαφορετικών συνασπισμών (συμμαχία της Δήλου με ηγέτιδα δύναμη την Αθήνα, Αχαϊκή Συμπολιτεία, κ.λ.π.), οι ανταγωνισμοί και οι πόλεμοι. Τα κριτήρια των συνασπισμών ή συμμαχιών ήταν πολιτικά, στρατιωτικά, θρησκευτικά, οικονομικά κ.α.

Παρ’ όλα αυτά, η εμφάνιση του κινδύνου της Περσικής εισβολής, φαίνεται πως παίζει καθοριστικό ρόλο στη σύναψη συμμαχίας απέναντι στον κοινό εχθρό, αλλά με όλες τις ιδιαιτερότητες που περιγράψαμε παραπάνω.

 

Οι Μηδίσαντες Έλληνες

Αρχαιότητα: ιστορικά παραδείγματα Μηδίσαντων Ελλήνων

Αναπαράσταση αντίπαλων της μάχης των Πλαταιών

Α. Κλασική Αρχαιότητα-Η μάχη των Πλαταιών 479 π.Χ.

1. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η περίφημη μάχη των Πλαταιών , με τους Λακεδαιμόνιους να έχουν απέναντί τους Πέρσες, οι Κορίνθιοι τους Μήδους, ενώ απέναντι στους Αθηναίους, τους Μεγαρείς και τους Πλαταιείς αντιπαρατάχθηκαν οι Μηδίσαντες Έλληνες (Βοιωτοί, Θεσσαλοί, Μακεδόνες κ.α.). Παρά τις διαφορετικές και πολλές φορές αντικρουόμενες ιστορικές πηγές της εποχής, ο Ελληνικός συνασπισμός κατά τον Ηρόδοτο, εκτιμάται περίπου στους 39,000 βαριά οπλισμένους οπλίτες και 70,000 ελαφρύτερα οπλισμένους Έλληνες (μεταξύ των οποίων και Είλωτες), ενώ ο στρατός των Περσών σε 300,000 άντρες και άλλους 50,000 Έλληνες.

Το αποτέλεσμα της μάχης είναι γνωστό, με τον Ελληνικό συνασπισμό υπό τον Παυσανία να κατατροπώνει τους Πέρσες, Μήδους και Μηδίσαντες του Μαρδόνιου (ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη) και λόγω της θεματολογίας αξίζει να αναφέρουμε πως οι Αθηναίοι νίκησαν κατά κράτος τον στρατό των Θηβαίων.

Η μάχη συμβολίζει την οριστική ματαίωση της προσπάθειας κατάληψης του Ελλαδικού χώρου από την δεύτερη εισβολή της Περσικής Αυτοκρατορίας σ’ αυτόν.

 

Β. Ελληνιστική περίοδος

Ο Αλέξανδρος ο Μέγας ολοκληρώνει το όραμα του πατέρα του Φίλιππου Β’ για ένωση των Ελληνικών πόλεων-κρατών υπό Μακεδονική ηγεμονία, τόσο με την πειθώ, όσο και με τη βία (ολοσχερής καταστροφή της Θήβας, δήωση του αντρικού πληθυσμού και εξανδραποδισμός των γυναικόπαιδων). Έπειτα απ’ αυτό θέτει σ’ εφαρμογή το φιλόδοξο στόχο του για εισβολή στην Ασία.

 

Μακεδόνες περνούν το Γρανικό

1. Περσικής αυτοκρατορίας υπό τον Αυτοκράτορα Δαρείο Γ’.

1. Η Μάχη στον Γρανικό 334 π.Χ.

Η πρώτη μεγάλη μάχη των Μακεδόνων και των Ελλήνων συμμάχων τους σε Ασιατικό Έδαφος.

Στη μια όχθη του Γρανικού ποταμού παρατάχθηκαν 30,000 πεζοί και 5,000 ιππείς υπό τον Αλέξανδρο, ενώ στην άλλη οι Πέρσες συγκέντρωσαν 12,000 πεζικό, 15,000 ιππικό και 5,000 Έλληνες μισθοφόρους, υπό τους σατράπες Μιθριδάτη και Σπιθριδάτη.

Πέραν της Μακεδονικής επικράτησης, αξίζει να αναφερθεί πως περίπου 2,000 Έλληνες μισθοφόροι πιάστηκαν αιχμάλωτοι και λόγω της στράτευσής τους στο πλευρό των Περσών στάλθηκαν στην Μακεδονία με την ποινή των καταναγκαστικών έργων.

 

2. Η μάχη στην Ισσό 333 π.Χ.

Πρόκειται για τη δεύτερη μεγάλη μάχη του μεταξύ συνασπισμού των Ελληνικών πόλεων-κρατών υπό

Μακεδονική φάλαγγα

Μακεδονική ηγεμονία, και στρατού της Οι αντίπαλοι στρατοί υπολογίζονται με μεγάλες παρεκκλίσεις σε αριθμούς, ανάλογα με την πηγή και νεότερες έρευνες.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, η αριθμητική υπεροπλία του Περσικού στρατού ήταν συντριπτική, λόγω της προηγούμενης πανωλεθρίας στον Γρανικό, ενώ επικεφαλής τους είναι ο ίδιος ο Αυτοκράτορας. Υπολογίζονται σε μεταξύ 100,000 και 150,000 αντρών, ενώ υπάρχουν και μάλλον υπερβολικές εκτιμήσεις για στρατό μεγαλύτερο των 500,000 αντρών.

Το σημαντικό για το θέμα μας είναι πως στο πλευρό των Περσών πολέμησαν περίπου 30,000 Έλληνες μισθοφόροι, δηλαδή ίσοι σε αριθμό με τις δυνάμεις που παρέταξε ο Αλέξανδρος.

Η έκβαση της μάχης κατάληξε σε θρίαμβο των Μακεδόνων, με μεγάλες επιπτώσεις και στον ψυχολογικό τομέα, καθώς εκτός των άλλων ο Αλέξανδρος συνέλαβε και την οικογένεια του αντιπάλου του.

 

3. Η μάχη στα Γαυγάμηλα 331 π.Χ.

Μάχη στα Γυγάμηλα: οι παρατάξεις

Μεταξύ των δύο παραπάνω μαχών και αυτής στα Γαυγάμηλα μεσολάβησαν και άλλες μάχες. Ωστόσο, η συγκεκριμένη χρήζει μνείας καθώς αποτελεί την τελευταία μεγάλη μάχη, η οποία έκρινε το αποτέλεσμα του πολέμου με οριστική επικράτηση των Μακεδόνων και κατάρρευση της κραταιάς Περσικής Αυτοκρατορίας.

Ο Δαρείος έχοντας πλέον συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο οριστικής απώλειας της Αυτοκρατορίας του κι έπειτα από αποτυχημένες προσπάθειες σύναψης ανακωχής με τον αντίπαλο και εξευμενισμού του Αλέξανδρου, συγκεντρώνει το σύνολο των δυνάμεών του για τη δίχως αύριο μάχη και τίθεται επικεφαλής του στρατού.

Έτσι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Αρριανού (που θεωρούνται υπερβολικές) ο Περσικός στρατός απαρτίζονταν από 1,000,000 πεζικό και 40,000 ιππείς και παρέταξε ότι καλύτερο είχε από την πολεμική τεχνολογία της εποχής, όπως μακρύτερα ξίφη και ακόντια από τις προηγούμενες μάχες, δρεπανηφόρα άρματα ειδικά εξοπλισμένα με ακόντια και μυτερό άκρο που προηγούνταν των αλόγων κ.λ.π. Κατά πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις, ο Περσικός στρατός συγκέντρωνε περίπου 120,000 πεζικό και 52,000 ιππικό. Σε κάθε περίπτωση πάντως, πάλι ο Μακεδονικός στρατός μειονεκτούσε αριθμητικά, καθώς υπολογίζεται σε περίπου 40,000 πεζικό και 7,000 ιππείς.

Η νέα συντριπτική νίκη των Μακεδόνων, παρά την αριθμητική τους μειονεξία συμβολίζει την οριστική επικράτηση του Αλεξάνδρου, καθώς έκτοτε ο Δαρείος θα καταστεί κυνηγημένος μέσα στην ίδια του την Αυτοκρατορία και μέχρι την προδοτική δολοφονία του από τον αντίζηλό του Βήσσο το 330 π.Χ.

Κι εδώ βέβαια οφείλουμε να επισημάνουμε πως στο πλευρό των Περσών πολέμησαν Έλληνες μισθοφόροι.

 

Μεσαίωνας

Ταμερλάνος-Βαγιαζήτ                                                      

ΤΑΜΕΡΛΑΝΟΣ ή Τιμούρ ο χωλός

Πρόκειται για την επική αναμέτρηση των δύο ισχυρότερων στρατών της εποχής.

Ο Μογγολικής καταγωγής Ταμερλάνος, χρησιμοποιώντας ασύλληπτη βία, είχε καταφέρει να κατατροπώσει ισχυρότατους αντιπάλους και να εισβάλει σε όλη σχεδόν την Ασία, ενώ αποτελούσε τρόμο των εχθρών του αυτοαποκαλούμενος “μάστιγα του Θεού”. Επεκτάθηκε από την Ινδία και το σουλτανάτο του Δελχί μέχρι το χανάτο της Χρυσής ορδής στη Ρωσία. Συνέτριψε τους ατρόμητους Μαμελούκους της Συρίας μέχρι το στρατό του ιλχανάτου της Περσίας. Κατέλαβε πόλεις όπως τη Δαμασκό και την Βαγδάτη, ενώ μόνο ο φυσικός θάνατός του απέτρεψε την εισβολή και στην Κίνα.

Ο Οθωμανός σουλτάνος Βαγιαζήτ, αποκαλούμενος και “κεραυνός” λόγω των αστραπιαίων επιθέσεων, δεν υπολείπονταν σε δεινότητα και βία. Είχε κατατροπώσει τη δυτική ιπποσύνη στη σταυροφορία της Νικόπολης και μόνο η παρέμβαση μετριοπαθών συμβούλων του κατάφερε να τον πείσει να σταματήσει τη σφαγή αιχμαλώτων. Πολιορκούσε την Κωνσταντινούπολη, την οποία έσωσε τελικά η εισβολή του Ταμερλάνου στα εδάφη του, καθώς έλυσε την πολιορκία και έσπευσε να τον αντιμετωπίσει στη μάχη της Άγκυρας.

Η μάχη της Άγκυρας το 1402 μ.Χ. που κρίθηκε από μία αποστασία

Βαγιαζήτ Α’, γνωστός και ως Κεραυνός. Αιχμαλωτίστηκε από τον Ταμερλάνο

 

Σύμφωνα με υπολογισμούς ο Ταμερλάνος παρέταξε περίπου 140.000 πολεμιστές, ενώ ο Βαγιαζήτ πάνω από 100.000, μεταξύ των οποίων 5.000 επίλεκτοι Γενίτσαροι και 20.000 Σέρβοι ιππείς.

Αρχικά η μάχη φάνηκε να γέρνει προς τους Οθωμανούς. Ωστόσο, απρόσμενα οι μονάδες των Τάταρρων που πολεμούσαν υπό τον Βαγιαζήτ, αποσκίρτησαν και συντάχθηκαν με τον Ταμερλάνο.

Αποτέλεσμα της “ “ανίερης αποστασίας” υπήρξε η περικύκλωση και η εξόντωση των Οθωμανών, ενώ ο ίδιος ο σουλτάνος πιάστηκε ζωντανός και πέθανε κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του.

Για την ιστορία αξίζει να συμπληρώσουμε πως οι απόψεις των ιστορικών για την αιχμαλωσία του Βαγιαζήτ από τον εχθρό του, έχουν μεγάλες παρεκκλίσεις. Δηλαδή, υπάρχουν ιστορικοί που υποστηρίζουν πως ο θάνατος του Βαγιαζήτ οφείλεται σε βασανιστήρια και ταπεινώσεις, όπως το να παρακολουθεί κλεισμένος σε κλουβί τη γυναίκα του γυμνή να φροντίζει τον Ταμερλάνο. Αντίθετα, υπάρχουν απόψεις ιστορικών πως ο Ταμερλάνος του συμπεριφέρθηκε με μεγάλο σεβασμό και φρόντισε ώστε ο Βαγιαζήτ να έχει καλές συνθήκες διαβίωσης κατά την αιχμαλωσία του.

 

 

                                                Ελληνική Επανάσταση 1821

          

Ζωγραφική απεικόνιση με τη σφαγή της Χίου ως τούρκικα αντίπόινα

   Το παράδειγμα των «προσκυνημένων» Ελλήνων

 

 

            Νενέκος

             Πιθανά να αποτελεί τον δημοφιλέστερο (καθότι οπλαρχηγός), αλλά δεν ήταν ο μόνος απ’ όσους ο ίδιος Κολοκοτρώνης αποκαλούσε “προσκυνημένους”. Μερίδα των Ελλήνων δηλαδή, που όχι μόνο δε στήριξαν την Επανάσταση, αλλά συστρατεύτηκαν με τον εχθρό.

Η ομάδα του Νενέκου έχει μείνει στην ιστορία και για το γεγονός πως στήριξε τον παρ’ ολίγο δήμιο της Επανάστασης Ιμπραήμ, ενώ είχε την ευκαιρία ακόμα και να τον συλλάβει. Τελικά, ο ηγέτης της συγκεκριμένης ομάδας “προσκυνημένων”, εκτελέστηκε έπειτα από εντολή του ίδιου του Κολοκοτρώνη.

 

 

Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’-η αμφιλεγόμενη στάση της ηγεσίας της Εκκλησίας 

Ηγέτης της Ορθόδοξης εκκλησίας και πατριάρχης Κωνσταντινούπολης. Δε δίστασε να αφορίσει την Επανάσταση και να τους Επαναστάτες, με ότι επιπτώσεις μπορεί να είχε η πράξη του για το ηθικό των ξεσηκωμένων.                              

Ωστόσο, δε λείπουν και οι φωνές που υπερασπίζονται και δικαιολογούν την αμφιλεγόμενη στάση του, ως κίνηση τακτικής και ελιγμό για τον καθησυχασμό και παραπλάνηση του Σουλτάνου και την

Πατριάρχης Γρηγόριος Ε προς την εκτέλεση

προστασία των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και της Μικράς Ασίας από το εκδικητικό μένος των Οθωμανών.

Οφείλουμε επίσης να επισημάνουμε την εχθρότητα μερίδας της ηγεσίας της Εκκλησίας ως προς τα μηνύματα του Διαφωτισμού, το όραμα του Ρ. Φεραίου (επίσης αφορίστηκε, όπως και Κολοκοτρώνης και άλλοι Επαναστάτες) και την αποδοχή και ερμηνεία του τούρκικου ζυγού από την Εκκλησία, ως “δίκαιη Θεϊκή τιμωρία” που ως τέτοια, οι Έλληνες οφείλουν να υπομείνουν στωικά.

 

Τελικά, όποια κι αν ήταν τα πραγματικά κίνητρα της εκκλησιαστικής ηγεσίας (όντας προνομιακός εκπρόσωπος, συλλέκτης φόρων και ηγέτιδας δύναμης των Ελλήνων απέναντι στο σουλτάνο), αλλά και του ίδιου του Πατριάρχη, τελικά ούτε ο ίδιος γλύτωσε από την οργή των Οθωμανών και τελικά βρήκε μαρτυρικό θάνατο.

συνχίζεται….

για το 2ο μέρος ακολουθήστε το σύνδεσμο

https://istoriatexnespolitismos.wordpress.com/2014/06/13/%ce%b1%ce%bd%ce%b9%ce%b5%cf%81%ce%b5%cf%83-%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%81%ce%b9%ce%ba%ce%b5%cf%83-%cf%83%cf%85%ce%bc%ce%bc%ce%b1%cf%87%ce%b9%ce%b5%cf%83/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Βρώμικες Ιστορίες Καθαρές Συνειδήσεις: οι Εργάτες Γης & οι Μετανάστες

Ιστορία Δεύτερη: οι Εργάτες Γης & οι Μετανάστες

Θα πρέπει να ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 90’, όταν 8 τουλάχιστον νεαροί άντρες αποφασίσαμε να αφήσουμε τις ανέσεις τις Αθήνας και να ζήσουμε την περιπέτεια της υπαίθρου. Εγώ μόλις είχα τελειώσει το λύκειο και παρακολουθούσα κάποια σχολή, αλλά εκείνη την εποχή, διακαής πόθος μου αποτελούσε το κυνήγι της περιπέτειας και τα ταξίδια. Πρώτος προορισμός ήταν τα χωριά της Κορινθίας προς αναζήτηση μεροκάματου στο μάζεμα βερίκοκων. Από την ομάδα θυμάμαι τον Σταύρο από την Κατερίνη ως αδιαμφισβήτητο ηγέτη της παρέας, όντας μεγαλύτερος σε ηλικία και ο μοναδικός που είχε πείρα μιας και κατέβαινε για χρόνια στην περιοχή. Ο δεύτερος σε ηλικία ήταν ο Ηλίας από την Χαλκιδική, αν και ήταν ο πρώτος που το ηθικό του δεν τον βοήθησε και μας εγκατέλειψε. Εξάλλου, υπήρχαν προσωπικοί λόγοι που δεν τον βοηθούσαν να αντέξει τη σκληρή δουλεία και την εξίσου σκληρή διαβίωση. Οι υπόλοιποι ήμασταν από Αθήνα: ο Μιχάλης από την Κυψέλη, ο Νίκος από την Κοκκινιά, ο Μάριος από το Μεταξουργείο, ο Λεωνίδας κι εγώ από τον Κολωνό. Ίσως να ξεχνάω και κάποιον, αλλά σίγουρα αργότερα κατέβηκε και μας βρήκε κι ο Πάνος που ήταν κι αυτός από τη δική μου γειτονιά.
Οι συνθήκες δεν ήταν εύκολες, μιας κι έπρεπε να δουλεύουμε από το ξημέρωμα μέχρι το απόγευμα κάτω από τον καυτό ήλιο. Επιπλέον, οι παραγωγοί πρόσφεραν μόνο μεσημεριανό κι όχι στέγη, όπως μας είχε προετοιμάσει ο Σταύρος, συνεπώς έπρεπε να βρούμε κατάλυμα για ύπνο. Έτσι τις πρώτες ημέρες βρήκαμε καταφύγιο στο προαύλιο μιας απόμερης εκκλησίας κι αργότερα σε μια μισοτελειωμένη οικοδομή απ’ την οποία έχω σώσει και κάποιες φωτογραφίες. Εκείνη την εποχή συνηθίζονταν οι εποχιακοί εργάτες γης να βρίσκουν πρόχειρα καταλύματα για ύπνο, γεγονός που αποδέχονταν οι μόνιμοι κάτοικοι των χωριών.
Σχετικά με τη δουλειά, με εξαίρεση τον Σταύρο, ήμουν ο μοναδικός που είχε σχεδόν καθημερινό μεροκάματο. Όχι πως ήμουν ο καλύτερος εργάτης, αλλά ήμουν πρόθυμος στη δουλειά. Όλοι σχεδόν οι υπόλοιποι, βρίσκοντας τα ζόρια της δουλειάς στην ύπαιθρο προτιμούσαν να δουλεύουν μόνο όταν υπήρχε απόλυτη ανάγκη επιβίωσης μιας κι εξαρχής συμμετείχαν περισσότερο για την εμπειρία παρά από ανάγκη βιοπορισμού. Βέβαια, υπήρχε και η δική μου ξεχειλωμένη αίσθηση αλληλεγγύης, που με ωθούσε να μοιράζομαι όλο σχεδόν το μεροκάματό μου μ’ αυτούς που είχαν κάθε φορά ξεμείνει.
Ο Σταύρος μάταια προσπαθούσε να με «συνετίσει». Του απαντούσα με θεωρίες περί «κοινοκτημοσύνης» που τον έκαναν έξω φρενών. «Γιατί δεν πάνε κι οι υπόλοιποι για δουλειά και περιμένουν από εσένα να τους πάρεις τσιγάρα;», ρωτούσε με ειλικρινή αγανάκτηση. Σε κάποιο βαθμό είχε δίκιο, αλλά κι εγώ αντιμετώπιζα την όλη κατάσταση περισσότερο σαν διακοπές κι έτσι κάθε βράδυ, ξόδευα στο κοσμικό παραλιακό χωριό σχεδόν όσα είχα κερδίσει την ημέρα. Οι σχέσεις μου με τον Σταύρο εντάθηκαν επικίνδυνα, όταν ένιωσα πως με πίεζε με σχεδόν πατρική φροντίδα, να φυλάω τα χρήματά μου για να αγοράσω μεταφορικό μέσα όταν θα γυρίζαμε Αθήνα. Μάταια του εξηγούσα πως δεν είχα βάλει κανένα τέτοιο στόχο. Η εμμονή του με την αγορά δίκυκλου που ήξερε πως «ήθελα να αγοράσω», οδήγησε σε τόσο σουρεαλιστικούς καβγάδες που καταλήξαμε να ανταλλάσσουμε βαριές κουβέντες δημόσια στην πλατεία του χωριού και για να είμαι ειλικρινής, κάποιες φορές παραμέριζα την ηλικία του. Τελικά, η υπομονή του ξεχείλισε όταν έπαθε μια άσχημη δηλητηρίαση από ραντισμένο βερίκοκο που δεν το είχε πλύνει. Αρκετές ώρες σφάδαζε από πόνους κι εμείς- όχι σε τόσο νηφάλια κατάσταση από την οινοποσία- γελούσαμε γιατί πιστεύαμε πως υπήρχε εξεζητημένη επιτήδευση, ώστε να μας τραβήξει την προσοχή. Τελικά, συνειδητοποίησα πως η κατάσταση ήταν σοβαρή όταν τον είδα να κάνει εμετό και θεώρησα φρόνιμο να φωνάξω ασθενοφόρο. Φυσικά, ως ο πιο κοντινός φίλος του, ήμουν κι αυτός που τον συνόδευσε στο νοσοκομείο της Κορίνθου. Όλο το βράδυ ήταν με ορούς, ενώ εγώ φιλοξενήθηκα στο άδειο κρεβάτι του μαιευτηρίου, όπου ξύπνησα το πρωί με τους κοριούς να έχουν κάνει το χαρακτηριστικό καλλιτεχνικό τους τσίμπημα που μοιάζει με γαζί. Σα να μη μου έφτανε αυτό, ο φίλος που εν τω μεταξύ είχε συνέλθει, μου έκανε έντονα παράπονα πως εκείνος «πέθαινε» κι εμείς γελάγαμε. Εδώ που τα λέμε δεν είχε κι άδικο, αλλά τι να του εξηγήσω; Πως η κατάστασή μας δεν μας επέτρεπε να αξιολογήσουμε την περίπτωση με σύνεση; Αρκέστηκα να του κάνω πλάκα, πως φταίω εγώ που τον πήγα στο νοσοκομείο και με έφαγαν οι κοριοί. Σε λίγο ο θυμός είχε περάσει. Πάντα έτσι ήταν οι μεταξύ μας καβγάδες, έντονοι σε βαθμό που όσοι δε μας ήξεραν αναρωτιόντουσαν πως δεν ερχόμασταν στα χέρια, αλλά τα νεύρα περνούσαν σχετικά γρήγορα. Δεν είναι τυχαίο που απ’ όλη την ομάδα, όταν συνειδητοποιήσαμε πως στα βερίκοκα «δεν κάνουμε προκοπή», οι δυο μας αποφασίσαμε να φύγουμε για τα Χωριά του Πύργου. Εκεί υπήρχε ακόμα σκληρότερη δουλειά στα καρπούζια, αλλά και με πολύ καλύτερα χρήματα. Έβγαλα εισιτήρια κι όσα χρήματα μου περίσσεψαν τ’ άφησα κρυφά-για να αποφευχθεί ένας ακόμα καβγάς μεταξύ μας- σ’ αυτούς που έμειναν πίσω, μιας και κανείς τους δεν ήθελε να ακολουθήσει σ’ αυτή τη δουλειά.
Στην πραγματικότητα, αν γνώριζα από πριν τις συνθήκες που θα αντιμετωπίζαμε, μάλλον θα το ξανασκεφτόμουν. Ωστόσο, με έπεισαν για μια ακόμα φορά, λες και δεν τον ήξερα, οι περιγραφές του φίλου μου για ιδανικές συνθήκες, γλέντι και βουτιές στη θάλασσα. Επιπλέον, όταν ζύγιζα την απόφασή μου, έριξε και το επιχείρημα «πως με το νεύρο που έχω, η δουλειά αυτή θα μου φανεί παιχνίδι». Συνειδητοποίησα την πλάνη μου πολύ αργά και μόνο όταν η απόφαση είχε παρθεί. Η δουλειά στα καρπούζια ήταν σίγουρα η σκληρότερη που είχα κάνει μέχρι τότε στη ζωή μου και μόνο το φιλότιμο να μην τον ντροπιάσω μ’ έκανε να μην τα παρατήσω. Όσο για τον ύπνο στην ύπαιθρο, ήταν κι αυτός ακόμα πιο βασανιστικός από την Κόρινθο.
Το γεγονός, πως ο Σταύρος σχεδόν κάθε καλοκαίρι κατηφόριζε στα χωριά του Πύργου που είχαν μεγάλη παραγωγή σε καρπούζια και χάρη στην εργατικότητα και τη σωματική του ρώμη, γίνονταν περιζήτητος μεταξύ των παραγωγών, μας βοήθησε πολύ στο να γίνουμε αποδεκτοί σε άλλες ομάδες εργατών. Βέβαια, ο δικός μου αδύνατος σωματότυπος και το νεαρό της ηλικίας δεν επέτρεπε ανάλογες επιδόσεις, όμως εκείνος με ενθάρρυνε με κάθε τρόπο, επαναλαμβάνοντας συνεχώς όποια πλεονεκτήματα θεωρούσε πως είχα, και τονίζοντας την πίστη του πως θα τα καταφέρω. Στην τελική μου απόφαση αποφασιστικό ρόλο έπαιξε όπως ξαναείπα η συλλογή των εμπειριών, παρά το σχετικά ψηλό μεροκάματο για το οποίο ήταν γνωστά τα χωριά της περιοχής.
Όταν τελικά φτάσαμε σ’ ένα ξακουστό για την πλούσια παραγωγή του, χωριό της Πελοποννήσου, εν μέσω εναλλαγών ατελείωτης πεζοπορίας που πάντα για το Σταύρο ήταν μισή ώρα δρόμος κι αποδεικνύονταν πορεία πεζοναυτών, με εναλλαγές κι επιβιβάσεις σε λεωφορεία και τρένα, κατευθυνθήκαμε προς το καφενείο, όπου ήταν γνωστό πως μαζεύονταν οι εργάτες, συνήθως με μια μπύρα στο χέρι, περιμένοντας τους παραγωγούς που θα εμφανίζονταν κατά ομάδες, για να διαλέξουν το ικανότερο για τη δουλειά τους συνεργείο. Ο φίλος μου δεν άργησε να αναγνωριστεί από άντρες που είχαν εργαστεί μαζί στο παρελθόν και να γίνει ευπρόσδεκτος στις παρέες τους. Εγώ πάλι αισθανόμουν, πως κάποιοι λίγοι με συμπάθησαν και χαμογελώντας με συγκατάβαση, προσπαθούσαν να με βάλλουν στο κλίμα της δουλειάς κι άλλοι με κοιτούσαν με δικαιολογημένη δυσπιστία λόγω του νεαρού της ηλικίας. Κάποιους μάλιστα τους έπιανα να με κοιτούν εξεταστικά, σαν να σκέφτονταν πως έτσι και πάω μαζί τους θα είμαι πιο πολύ μπελάς παρά βοήθεια. Το βλέμμα τους σχεδόν μιλούσε κι αποκρίνονταν «τούτο το σχεδόν αμούστακο παιδί θα μείνει στη μέση του χωραφιού και θα το κουβαλάμε κι από πάνω».
Οι πρώτες μου εντυπώσεις απ’ αυτήν τεράστια γεμάτη καπνό αίθουσα του καφενείου, με τις δεκάδες καρέκλες στο εσωτερικό κι άλλες τόσες έξω, δε μπορώ να ισχυριστώ πως με ενθουσίασαν. Τα περισσότερα τραπέζια ήταν ασφυκτικά γεμάτα, αποκλειστικά από άντρες. Αυτοί, έπιναν κι έτρωγαν ότι πρόσφερε η καντίνα, έπαιζαν χαρτιά κι έβριζαν ασύστολα την τύχη τους. Ενώ, που και που κάποιος έπαιρνε πρωτοβουλία για να διηγηθεί κάποιο συνήθως κακόγουστο σεξιστικό αστείο. Ο πρώτος που κέρδισε την προσοχή μου από εκείνη την αντροσύναξη, ήταν ο Σέρβος με το όνομα Πέτρος. Άλλο ξένο δεν έβλεπες στο καφενείο μας, γεγονός που έδινε την αίσθηση πως υπήρχε κάποια άτυπη συμφωνία μεταξύ ντόπιων και ξένων, σε ποιο σημείο θα ζούσε και θα εργάζονταν ο καθένας. Καθώς εκείνο αποτελούσε το πρώτο καλοκαίρι που οι μετανάστες από την Αλβανία εγκατέλειπαν μαζικά τη χώρα τους, ψάχνοντας για μια θέση στον ήλιο, δεν μου έκανε καλή εντύπωση αυτός ο διαχωρισμός, που στην ουσία αποτελούσε εμπόδιο για να γνωριστούμε. Αντίθετα, ο Πέτρος χάρη στη σέρβικη καταγωγή του, το ορθόδοξο δόγμα της χριστιανοσύνης που ασπάζονταν ο λαός του, και κάποιες ευκαιριακές ιστορικές συμμαχίες μεταξύ Ελλήνων και Σέρβων που από μερίδα της ιστοριογραφίας είχαν καταγραφεί ως αδιατάρακτοι δεσμοί φιλίας και πίστης στην πορεία των αιώνων, είχαν συμβάλει με τον τρόπο τους ώστε ο φίλος μας να γίνει αποδεκτός Θεώρησα τη στιγμή άκαιρη για να εκφράσω τις σκέψεις μου και ν’ ανοίξω πολιτική συζήτηση. Έτσι, προτίμησα να συνεχίσω την παρατήρησή μου, ανταλλάσσοντας ελάχιστες κουβέντες.
Πραγματικά, όταν έφτασαν τα πρώτα τρακτέρ, η ομάδα του φίλου μου ήταν περιζήτητη για τη παραγωγικότητά της, κι έτσι μπόρεσα να χωρέσω κι εγώ αφού κανείς δεν ήθελε να τον κακοκαρδίσει. Εκείνος άλλωστε επέμενε πως τις πραγματικές μου δυνατότητες θα της έδειχνα στη δουλειά. Η αλήθεια είναι, πως στο παρελθόν είχα ασχοληθεί και με άλλες πιο ελαφρές αγροτικές εργασίες, όμως αυτό που θα βίωνα εκείνες τις μέρες δεν έμοιαζε με καμιά προηγούμενη εμπειρία μου. Αρκεί, να επαναλάβω πως μόνο από πείσμα και ντροπή για να μην εκθέσω το Σταύρο δεν ζήτησα να διακόψω, τη στιγμή που δεν είχαμε μαζέψει ούτε το μισό χωράφι και την ώρα που ο ήλιος βρίσκονταν στη πιο καυτή του φάση πάνω απ’ τα κεφάλια μας. Λόγω των δυσκολιών που αντιμετώπιζα, υπήρχαν και δύο είδους διαφορετικές αντιδράσεις από τους συναδέλφους. Εκείνοι, που είχαν σαν προτεραιότητα να τελειώσουν γρήγορα, ώστε να ξαναγυρίσουν στο καφενείο για να προλάβουν και δεύτερο φόρτωμα, με πίεζαν στα όριά μου για να μην καθυστερώ, έτσι μέσα απ’ τα χείλη άφηναν να ξεφύγει κάποιος σιγανός σχολιασμός.. Υπήρχαν όμως και συνάδελφοι που εκτιμούσαν πως έκανα ότι περνούσε απ’ το χέρι μου σαν πρωτόπειρος. Οι τελευταίοι, φρόντιζαν να στέκονται δίπλα μου στην αλυσίδα που σχηματίσαμε και με βοηθούσαν όπως μπορούσαν.
Στη συνέχεια, ακολούθησε ένα μικρό διάλειμμα, όπου μας σέρβιραν κάποιο άνοστο φαγητό, και τότε κατάλαβα γιατί τα σουβλάκια του καφενείου γίνονταν ανάρπαστα. Συνεχίσαμε τη δουλειά μέχρι το απόγευμα κι όταν τελειώσαμε πληρωθήκαμε το μεροκάματο της μέρας, γεγονός που μάλλον αναπτέρωσε το ηθικό των περισσοτέρων και σίγουρα το δικό μου.
Για εμάς τους δυο πλάνητες που είχαν έρθει από την Αθήνα, έμενε τώρα η εξεύρεση κάποιου στοιχειωδώς προφυλαγμένου χώρου από τον αέρα και το κρύο της νύχτας. Υπήρχαν αρκετοί εργάτες που τους φιλοξενούσαν μόνιμα κάθε χρόνο οι ίδιοι σπιτονοικοκύρηδες, άλλοι πάλι προτιμούσαν να νοικιάζουν αρκετοί μαζί κάποιο δωμάτιο, δίχως πολλές ανέσεις. Σε συμφωνία με το φίλο μου αποφασίσαμε, πως σε εμάς θα ταίριαζε περισσότερο ο αυτοσχεδιασμός. Έτσι, το πρώτο βράδυ ανακαλύψαμε το εγκαταλελειμμένο πρώην δημαρχείο, που μας φιλοξένησε καλύτερα από ξενοδοχείο. Ούτε η υγρασία από τα ξενύχτια στα προαύλια των εκκλησιών που καταφεύγαμε τις προηγούμενες μέρες, ούτε το κρύο των σιδηροδρομικών σταθμών, ούτε ο αέρας που ακούγονταν μανιασμένος και διέλυε τις προχειροφτιαγμένες καλύβες που στήναμε στις παραλίες, μπορούσαν να φτάσουν στο μικρό δυτικό κι απάνεμο δωμάτιο που διαλέξαμε για να περάσουμε τη νύχτα μας. Εκείνο το βράδυ κοιμήθηκα βαριά εξαντλημένος από την υπερπροσπάθεια της μέρας, και κυρίως δίχως διακοπές λόγω κρύου, μετά από αρκετό καιρό. Την επόμενη όμως, με περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη. Όταν ο Σταύρος με ξύπνησε αχάραγα για τη δουλειά, διαπίστωσα πως δεν μπορούσα να κουνήσω ούτε το μικρό μου δαχτυλάκι. Ήμουν πιασμένος σε όλο το κορμί μου και δεν μπορούσα καν να σηκωθώ. Ο Σταύρος αφού κατάλαβε πως δεν υπερέβαλα ούτε υποκρινόμουν, μου έφερε δίπλα μου κάποιες προμήθειες, μου ευχήθηκε καλή ξεκούραση κι εκείνος έφυγε για το καφενείο.
Την επόμενη φορά που άνοιξα τα μάτια, στέκονταν όρθιοι μπροστά μου δυο άντρες με το σουλούπι των ντόπιων. Δεν ήταν πολύ φιλικοί απέναντι μου, αλλά ούτε και αγριεμένοι. Ίσως το γεγονός πως είχαν να κάνουν με Έλληνα καταπράυνε κάπως τις διαθέσεις τους. Για να μην χρονοτριβώ, τους εξήγησα πως είχα βρει με το φίλο μου αυτό το καταφύγιο, διότι θέλαμε να δουλέψουμε στον τόπο τους. Εκείνοι όμως είχαν άλλα σχέδια στα μυαλά τους, μου εξήγησαν το αυτονόητο, πως δηλαδή ο χώρος ανήκε στο δήμο και ο ίδιος ο δήμαρχος έδωσε εντολή να εκκενωθεί. Την αλήθεια της ιστορίας, παραδόξως δεν την αμφισβήτησα καθόλου, ούτε καν αναρωτήθηκα γιατί ο δήμαρχος να ενοχλείται από την παρουσία μας, από τη στιγμή που τις υπηρεσίες του δήμου στέγαζε πλέον ένα υπερσύγχρονο κτίριο. Το μόνο που σκέφτηκα, ήταν πως με το να μπαίνουμε από την κύρια είσοδο, απέναντι από το πιο πολυσύχναστο καφενείο της πόλης δεν ήταν δύσκολο να διαδοθεί η άφιξη δύο εκκεντρικών στην εμφάνιση αντρών, ταχύτατα σ’ όλη την πόλη. Έτσι, στην επόμενη ευκαιρία θα φρόντιζα να είμαι πιο προσεκτικός.
Όπως όμως ήρθαν τα πράγματα δεν είχαμε περιθώρια ελιγμών και μόλις γύρισε ο Σταύρος και του διηγήθηκα τα νέα, μουρμούρισε πως μάλλον δεν τους άρεσαν οι φάτσες μας παρά ενοχλούσαμε το δήμαρχο. Η εκτίμησή του επιβεβαιώθηκε το ίδιο κιόλας φθινόπωρο, όταν ένας γνωστός που είχε καταγωγή από κείνα τα μέρη, μας αποκάλυψε ότι το χωριό είχε γυναίκα δήμαρχο κι όχι άντρα. Πιθανά, στον τρόπο σκέψης των αντρών, που μας ζήτησαν να αδειάσουμε το κτίριο, η αποκάλυψη σε ξένους πως η ανώτερη εξουσία του τόπου βρίσκονταν σε γυναικεία χέρια αποτελούσε ένδειξη αδυναμίας για τον τόπο τους. Άλλωστε, δεν ήταν η πρώτη φορά που αναίτια δεχόμασταν προκλήσεις αυτής της συντηρητικής κοινωνίας. Αρκετές φορές από αγροτικά φορτηγάκια, μεσόκοπες αγρότισσες με παρότρυναν να κουρευτώ, ή οι κολίγοι έκαναν υποτιμητικά σχόλια για τα ήθη, όταν μάθαιναν τον τόπο καταγωγής μας. Όπως και να ‘χει εμείς ξαναβρεθήκαμε φορτωμένοι τα λίγα πράγματα μας στην αναζήτηση καινούριου καταφυγίου. Αυτό ήταν μια νεοανεγειρόμενη κι ευρύχωρη οικοδομή, όπου δίχως προφανή λόγο την προστασία της είχαμε αναζητήσει μονάχα εμείς και ο Πέτρος από την Σερβία. Αυτός ο μετρημένος, σεμνός άντρας, πάντα λιγομίλητος, αλλά και καλός στη δουλειά του. Την έλλειψη ενδιαφέροντος για την φιλοξενία του οικοδομήματος, την ανακάλυψα το ίδιο κιόλας βράδυ, καθότι ο ύπνος αποδείχτηκε μαρτύριο. Η γνώριμη υγρασία, το κρύο κι ο αέρας είχαν επιστρέψει, με αποτέλεσμα η νύχτα να γίνει ανυπόφορη. Την επομένη, ο φίλος μου διηγήθηκε ένα περιστατικό που δεν θυμόμουν καθόλου. Στη μέση της νύχτας, ανασηκώθηκα και άρχισα να βρίζω άσχημα, χτυπώντας με τις γυμνές γροθιές μου τους τοίχους κι αφού ξεθύμανα, τυλίχτηκα όσο μπορούσα με μια ψάθα προσπαθώντας νιώσω λίγη ζέστη. Καθώς φαίνεται τα νεύρα μου είχαν τεντωθεί άσχημα από τις κακουχίες, ωστόσο δεν μπορούσα παρά να χαρώ που ξημέρωσε.
Εκείνη τη φορά ήθελα να βάλω τα δυνατά μου, για να βγάλω ασπροπρόσωπο το Σταύρο. Ακολουθούσα όλες τις δουλειές και διαλείμματα κάναμε όλοι μαζί. Στην ανάπαυλα μέχρι να βρεθεί δεύτερο φορτηγό, εγώ βρήκα την ευκαιρία και κερνώντας μπύρες ο ένας τον άλλο, βομβάρδισα τον Πέτρο με ερωτήσεις για τον τόπο του. Η αλήθεια ήταν πως δεν του άρεσε καθόλου ο τρόπος ζωής της Γιουγκοσλαβίας. Άλλωστε, ποιος μετανάστης ή πρόσφυγας εκπατρίζεται, όταν πίσω του όλα πάνε καλά. Παρά τη σκληρή δουλειά, στην Ελλάδα έδειχνε να το απολαμβάνει. Να ήταν το απογευματινό μπανάκι στη θάλασσα που έδινε την ψευδαίσθηση των διακοπών; Να ήταν το καθημερινό μεροκάματο στο χέρι και η ελευθερία να αγοράσει οτιδήποτε επιθυμούσε εφόσον το επέτρεπε η οικονομική του κατάσταση; Να ήταν πάλι η νεοαποκτηθείσα ελευθερία να ταξιδέψει όπου θέλει σαν του τέλειωναν τα λεφτά; Δεν μπόρεσα να απαντήσω με σιγουριά αυτά τα ερωτήματα που γεννήθηκαν απ’ την κουβέντα μας. Εκείνο που με προβλημάτισε για αρκετές μέρες, μέχρι που με το πέρασμα του χρόνου κουράστηκα να ψάχνω το κρυφό νόημα, ήταν η ατάκα που μου πέταξε κάποιο μεσημέρι «πως ο κομουνισμός θα ήταν παράδεισος μόνο στην Ελλάδα, με το κλίμα και την κουλτούρα των ανθρώπων». Φοβάμαι καλέ μου Πέτρο, ότι χώρες που πληρούσαν τα πλεονεκτήματα της Ελλάδας, δεν τα κατάφεραν καλύτερα απ’ την πατρίδα σου, άρα οι λόγοι αλλού πρέπει να είναι κρυμμένοι.
Από εκείνη τη μέρα ο Πέτρος αποδείχτηκε σε κάτι περισσότερο από πολύτιμο φίλο. Όταν κάποιοι από την ομάδα που σχεδόν με εχθρεύονταν σαν “άμαθο πρωτευουσιάνο”, γύρευαν να με εκθέσουν στα μάτια των άλλων, φρόντιζε να στέλνει τον Σταύρο στην κορφή του τρακτέρ για να πιάνει στον αέρα και να τακτοποιεί με τάξη τα καρπούζια. Αυτή ήταν η δυσκολότερη θέση αφού έκανες δυο δουλειές μαζί. Ωστόσο, για κακή τύχη των «εχθρών» μου, ο Πέτρος με παρακολουθούσε κι όταν καταλάβαινε πως άρχισα να κουράζομαι, έρχονταν δίπλα μου για να βοηθήσει.
Σε γενικές γραμμές, η ζωή μας κυλούσε χωρίς εκπλήξεις, αν εξαιρέσεις το δημοτικό σχολείο που ανακάλυψα κάποιο σούρουπο με ένα παράθυρο μισάνοιχτο. Αποτόλμησα να πηδήξω το φράχτη και ο Σταύρος φυσικά με ακολούθησε. Από το ανοιχτό παράθυρο μπήκαμε σε μια τάξη και η θαλπωρή που νοιώσαμε έπειτα από καιρό μου φάνηκε όμοια με ζεστού φιλόξενου σπιτιού. Οι χάρτες, οι παιδικές ζωγραφιές και τα παιχνίδια μου έφερναν ένα περίεργο συναίσθημα συγκίνησης. Από κείνη τη μέρα, ο χώρος αυτός έγινε το κρυφό, μαγικό μας καταφύγιο. Μπαίναμε όταν είχε σκοτεινιάσει και βγαίναμε πριν φωτίσει για μην προδώσουμε το μυστικό μας. Μέχρι και μπουγάδα μπορούσαμε να απλώσουμε στην τυφλή πίσω πλευρά του προαυλίου. Η χαμηλή λάμπα που δημιουργούσε φανταστικές σκιές έφτιαχνε ακόμα περισσότερο την ατμόσφαιρα κι έπειτα από πολύ καιρό μπορούσα επιτέλους να διαβάσω. Η μοναδική συμφωνία που κάναμε οι δυο μας, ήταν πως θα χρησιμοποιούσαμε το χώρο του σχολείου για όσο καιρό μπορούσε να μας φιλοξενήσει, αλλά δε θα πειράζαμε τίποτα από τα αντικείμενα κατά τη φυγή μας. Από μια έξαρση ιδεαλισμού, καταλήξαμε, πως αν αυτά τα παιδιά που διδάσκονταν σ’ εκείνες τις αίθουσες είχαν ελπίδα να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι και να βοηθήσουν τον τόπο τους να προοδεύσει, μπορούσαν να το πραγματοποιήσουν μέσα από την σχέση τους με την παιδεία. Βέβαια, ολόκληρη η αλήθεια ήταν πως από το βλέμμα του Σταύρου μάντεψα ότι κάποια αντικείμενα μπορεί να κατέληγαν το χειμώνα στον μπάγκο που διατηρούσε στο Μοναστηράκι, γεγονός που αν αφορούσε ενήλικες δε θα με ενοχλούσε, αλλά με τα παιδιά το πράγμα άλλαζε.
Από τότε, άρχισα να απολαμβάνω την καθημερινότητά μου και βαστούσα λιγότερες αποστάσεις από τους περισσότερους. Δεν μπορούσα να κάνω όμως τι ίδιο με όλους. Κατά περίεργη σύμπτωση αυτοί που πριν ασχολούνταν μαζί μου, τώρα τους έφταιγαν τα μειωμένα μεροκάματα. Και μιας που εγώ είχα αρχίσει να μην υπολείπομαι στη δουλειά, μάλλον έψαχναν αλλού να βρουν εξιλαστήρια θύματα για την κακοδαιμονία τους. Η αιτία της μειωμένης δουλειάς, για τη συγκεκριμένη ομάδα, που μπεκρόπινε απ’ την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου, ήταν ολοφάνερη. Η ομάδα των Αλβανών του πέρα καφενείου, ήταν αποκλειστικά υπεύθυνη. Εκείνοι έφταιγαν που έριχναν τα μεροκάματα, με αποτέλεσμα να τους προτιμούν οι παραγωγοί κι έτσι οι Έλληνες εργάτες να έμεναν χωρίς δουλειά.
Λίγο, το θράσος που τους πρόσφερε το αλκοόλ, λίγο η άγνοια, λίγο ο ευέξαπτος χαρακτήρας τους, άρχισαν μέρα με τη μέρα να πείθουν κι άλλους να ασπαστούν τις απόψεις τους. Κάθε πρωί η ατμόσφαιρα έμοιαζε πιο ηλεκτρισμένη από την προηγούμενη, υποβοηθούμενη κι από την όλο και πιο σπάνια επίσκεψη τρακτέρ στο καφενείο μας. Βέβαια, πως η εποχή του καρπουζιού πλησίαζε να κλείσει τον κύκλο εκείνης της χρονιάς δεν τους απασχόλησε τόσο σοβαρά, όσο ο «βρώμικος ρόλος των Αλβανών». Για να ενισχύσουν μάλιστα τα επιχειρήματά τους, άρχισαν να διαδίδουν ιστορίες για κλεψιές σε σπίτια, για επιθέσεις στα ζώα του χωριού, χωρίς ποτέ όμως να καταγγείλει κάποιος επώνυμα ένα συγκεκριμένο περιστατικό.
Κάποια στιγμή μάλιστα, η κατάσταση έδειχνε πως θα έβγαινε εκτός ελέγχου. Η αρχική ομάδα που τα είχε βάλει με τους Αλβανούς έμοιαζε επιθετική όσο ποτέ, φυσικά χάρη και στη βοήθεια του οινοπνεύματος. Μύριζαν όλοι τους άφθονο αλκοόλ που είχαν καταναλώσει και κρατώντας κάτι αυτοσχέδια ρόπαλα ζητούσαν απ’ τους υπολοίπους να τους ακολουθήσουν για να προλάβουν “να σώσουν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους”. Εγώ κοιτούσα με αγωνία ανάμεικτη με αηδία το φίλο μου κι ήθελα τόσο πολύ να μιλήσω, αλλά γνώριζα πως κινδύνευα να μην ακουστώ λόγω ηλικίας.
Όμως η λύση ήρθε από εκεί που δεν την περίμενε κανείς. Ο Πέτρος ακούγοντας προσεκτικά την κουβέντα, ζήτησε το λόγο. Όσα είπε έμειναν στη μνήμη μου χαραγμένα για πάντα. Στην προσωπική μας συζήτηση είχε υποστηρίξει πόσο αποστρέφονταν το καθεστώς της χώρας που είχε μεγαλώσει, αυτό όμως δεν τον είχε αλλοτριώσει, ούτε τον έκανε να χάσει την ταξική του συνείδηση κι όπως αποδείχτηκε ήταν πάντα έτοιμος να την υπερασπίσει σαν γνήσιος αγωνιστής της ζωής. Κατά περίεργο τρόπο, η ένταση και ο θυμός τον βοηθούσαν να μιλάει καλύτερα τα σπαστά ελληνικά του. Υποστήριξε λοιπόν με δυνατή φωνή, πως υπεύθυνοι για τη συγκεκριμένη κατάντια δεν ήταν οι πεινασμένοι Αλβανοί που κάνουν ότι κι εμείς για να μπορέσουν να θρέψουν τους ίδιους και τις οικογένειές τους, αλλά οι κτηματίες κι οι παραγωγοί που εκμεταλλεύονταν και αυτούς και εμάς, ανεξάρτητα από χώρα προέλευσης και καταγωγή. Αν λοιπόν, θέλαμε να λεγόμαστε πραγματικοί άντρες, οφείλαμε αντί να κυνηγήσουμε τους πεινασμένους Αλβανούς, να τους προτείνουμε χέρι βοήθειας κι έπειτα ας επισκεφτούμε όλοι μαζί τους κτηματίες διεκδικώντας καλύτερα μεροκάματα. Όποιος έχει πραγματικά κότσια, ας τολμήσει να γυρέψει καλύτερα μεροκάματα, τέλειωσε την πρότασή του. Άφησα επίτηδες ένα επιφώνημα επιδοκιμασίας και φώναξα πως συμφωνώ απόλυτα μαζί του. Βέβαια ακολούθησε ο Σταύρος, που αν και αρκετά μεγαλύτερός μου σ’ αυτά τα θέματα συμφωνούσε αξιωματικά μαζί μου, τουλάχιστον δημόσια.
Τα λόγια του Πέτρου, έσκισαν τη θολή απ’ τα τσιγάρα ατμόσφαιρα του καφενείου σαν κεραυνός, τα πιο πολλά βλέμματα χαμήλωσαν, τα κεφάλια έσκυψαν και όσοι προηγουμένων υποδαύλιζαν την ένταση τραβήχτηκαν στη γωνιά τους ταπεινωμένοι. Όλοι ήξεραν πως ο Πέτρος είχε δίκιο, γι’ αυτό είχε αγγίξει τις καρδιές τους. Από κείνη τη μέρα κανείς από την ομάδα των μισαλλόδοξων εκείνων αντρών δεν τόλμησε να ξανασπείρει τη διχόνοια κι έτσι δεν δημιουργήθηκε παρόμοιο θέμα, μέχρι τη λήξη της σεζόν.
Την επιστροφή μας την επισπεύσαμε λίγες ημέρες, καθότι ο κύριος υποκινητής της «αντιαλβανικής» μανίας, άρχισε πάλι κάποια δεικτικά σχόλια εναντίον μου, με κωμικοτραγική κατάληξη. Αυτός ο χθόνιος άντρας, έπρεπε απεγνωσμένα να βρει κάποιο εξιλαστήριο θύμα ώστε να μπορεί να ισορροπήσει. Ο Σταύρος εξοργίστηκε τόσο πολύ κάποια στιγμή κι άρχισε να του πετάει τα καρπούζια με απίστευτη ταχύτητα, φωνάζοντας του «πιάσε τα, αφού είσαι καλός εργάτης». Το αποτέλεσμα ήταν ο συνάδελφος να χοροπηδάει έντρομος, κάνοντας απίστευτα κωμικές χορευτικές φιγούρες, στην προσπάθεια να αποφύγει τα καρπούζια κι εγώ να έχω γυρίσει την πλάτη, ώστε να μη με δει που είχα σκάσει στα γέλια.
Το ίδιο απόγευμα πήγαμε και για μπάνιο στην παραλία. Ένα βλέμμα που αντάλλαξα με μια νεαρή κοπέλα που έκανε επίσης μπάνιο με μια φίλη της, στάθηκε αρκετό για να πω στο φίλο μου πως πάω να πιω έναν καφέ. Με γνώριζε αρκετά για να μπορώ να τον ξεγελάσω κι έτσι άρχισε να μουρμουρίζει εκνευρισμένος πως «μια ζωή τρέχω πίσω από τα φουστάνια και οι γυναίκες μου τρώνε τα λεφτά». Ήταν τόσο ανυπόστατο το κατηγορώ που με έκανε να βάλλω τα γέλια, γεγονός που τον εκνεύρισε ακόμα περισσότερο. Πηγαίνοντας για καφέ, τελικά δεν είχα λαθέψει, σε λίγο ήρθαν και οι δύο νεαρές κοπέλες και μάλιστα από μία παρεξήγηση αρχικά μου μιλούσαν σπαστά αγγλικά επειδή με πέρασαν για τουρίστα, γεγονός που βοήθησε να σπάσει γρηγορότερα ο πάγος. Σε λίγο ήρθε στην παρέα κι ο Σταύρος, αρχικά μουτρωμένος, αλλά ποτέ αγενής. Την ιστορία τη γνώριζα πλέον, κάθε φορά που έκανα μια γνωριμία θύμωνε, αλλά τελικά κατέληγε να συμπαθεί ανυπόκριτα το εκάστοτε αντικείμενο πόθου. Βέβαια, στη συγκεκριμένη περίπτωση, κατά περίεργο και ύποπτο τρόπο συναίνεσε στις προηγούμενες δικές μου πιέσεις για να γυρίσουμε επιτέλους στην Αθήνα. Έτσι δεν μπόρεσα να σταθώ συνεπής στο βραδινό ραντεβού με τις δύο νέες φίλες, σε ένα κοντινό μπαρ.
Παρ’ όλα αυτά σ’ όλη τη διαδρομή για την Αθήνα, πολλές σκέψεις από τις εμπειρίες του καλοκαιριού έρχονταν στο μυαλό μου. Πολλή έντονη εικόνα που έρχονταν συνεχώς μπροστά μου σαν οπτασία, αποτελούσε το πρόσωπο του Πέτρου. Από εκείνον είχα πάρει ένα από τα σπουδαιότερα μαθήματα της ζωής μου μέχρι τότε, κάτι που δε θα ξεχνούσα ποτέ. Φτάνει το θάρρος και η αποφασιστικότητα ενός και μόνο άντρα που υπερασπίζεται το δίκιο για να ανατρέψει και τη πιο δύσκολη αρνητική κατάσταση, ακόμα κι αν ξεκινήσει χωρίς να βασίζεται σε άλλη βοήθεια πέραν της δικής του θέλησης. Πραγματικά, από εκείνη τη μέρα, ο Πέτρος κέρδισε τη συμπάθεια σχεδόν όλων, με εξαίρεση τη συγκεκριμένη ομάδα μπεκρήδων. Αποτελούσε κάτι σαν σύμβολο δικαιοσύνης κι ευθυκρισίας ανάμεσά μας και αρκετοί γύρευαν τη γνώμη του γεμάτοι αληθινό σεβασμό. Από τότε, όσες φορές έχω βρεθεί να διστάζω να υποστηρίξω τη γνώμη μου, ζυγίζοντας την άποψη που θα σχηματίσουν οι άλλοι για μένα, αυτήν την εικόνα φέρνω στο νου μου και παίρνω δύναμη. Η μία διαφορετική φωνή, αν δεν διστάσει να υπερασπίσει το δίκιο, έχει τη δύναμη να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων. Πέτρο να είσαι καλά, όπου κι αν βρίσκεσαι!

Θεραπευτικά Παραμύθια (Ηχοθεραπεία με αφήγηση παραμυθιών)

• Art Therapy
  Αφήγηση παραμυθιού: Φαίδρα Μούστου
  Ηχοθεραπεία: Τίνα ΔημητροπούλουΈνα μαγικό ταξίδι με την πολύτιμη βοήθεια του λόγου και των ήχων στο βαθύτερο εαυτό μας,βιώνοντας θετικά συναισθήματα και σκέψεις και αποβάλλοντας αρνητικά φορτία της καθημερινότητας, έτσι ώστε να ενεργοποιήσουμε τις πολλαπλές ικανότητες που έχουμε όλοι μας για αυτοθεραπεία.Ηχοθεραπεία
  Τα ηχητικά κύματα από τα singing bowls (τα κύπελλα που τραγουδούν),το θεραπευτικό gong, τα ocean drums κ.α διεισδύουν βαθιά στο σώμα μας.Οι ήχοι δρουν απευθείας στην κυτταρική μας μνήμη απελευθερώνουν μπλοκαρίσματα και δημιουργούν μια βαθιά αίσθηση γαλήνης και χαλάρωσης.

  Αφήγηση παραμυθιού
  Η τέχνη της αφήγησης παραμυθιού έχει θεραπευτική αξία καθώς τροφοδοτεί τον κόσμο του φανταστικού και μέσα από την συμμετοχή στην ροή του μύθου και την ταύτιση με τους ήρωες ο ακροατής δύναται να επαναπροσδιορίσει περιοριστικές πεποιθήσεις και να τις μεταμορφώσει.

  Ο συνδυασμός της ηχοθεραπείας με την αφήγηση παραμυθιού μας οδηγεί στο πεδίο των άπειρων δυνατοτήτων,εκεί που σταματάει η φλυαρία του νου και η καρδιά μας γεμίζει χαρά και απόλαυση.

  Κάθε Σάββατο 12:00-14:00 / Έναρξη Σάββατο 14/03/2020 Πρεβέζης 10 Λόφος Σκουζέ (Κοντά στο μετρό Σεπολίων) / Ελεύθερη συνεισφορά

  Πληροφορίες:6936960621
  Δηλώσεις συμμετοχής Email:healingstoriesforyou@gmail.com (Περιορισμένος αριθμός θέσεων)

Μια φυσιολογική ζωή-Β. Παλαιοκώστας

Μια φυσιολογική ζωή (δράσεις και αποδράσεις ενός επικηρυγμένου)-Β. Παλαιοκώστας/ Εκδόσεις των συναδέλφων

Όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας ήδη από την εισαγωγή, στο βιβλίο επιλέγει να μας παρουσιάσει βιωματικά κομμάτια δράσης της ζωής του με «ατόφια ακατέργαστη αλήθεια». Πραγματικά, σε ξεχωριστά κεφάλαια διηγείται περιστατικά σε χρονικό βάθος τριών και πλέον δεκαετιών που απασχόλησαν τόσο την αστυνομία και τις δικαστικές αρχές, όσο και γενικότερα την κοινή γνώμη. Η βιωματική καταγραφή ξεκινάει με την βοήθεια στον φυλακισμένο αδελφό του, ώστε να αποδράσει από τις φυλακές Λάρισας και την πρώτη δική του απόδραση από τις φυλακές της Χαλκίδας. Στις επόμενες σελίδες, σαν σενάριο για αστυνομική ταινία, περιγράφονται καταδιώξεις και εμπλοκές με την αστυνομία, ληστείες τραπεζών και περιπετειώδεις καταδιώξεις στην ορεινή Ελλάδα κι αλλού. Ξεχωριστό χώρο αφιερώνει για τις δύο απαγωγές που έχει λάβει μέρος, όπου εξηγεί πως μεταξύ των κριτηρίων της επιλογής στόχου είναι ο βαθμός δυσκολίας, η οικονομική επιφάνεια και ο ρόλος στην πολιτική ζωή του τόπου.

Ο Παλαιοκώστας μας μεταφέρει εικόνες κι από τις φυλακές που επισκέφτηκε σαν κρατούμενος και την αθλιότητα που συνάντησε σ’ αυτές. Στηλιτεύει την αντιμετώπιση που του επιφύλαξαν λογιών λογιών θεσμοθετημένες εξουσίες όπως: καταδίκες για αδικήματα που δεν είχε διαπράξει, χρήση αλόγιστης βίας ακόμα κι απόπειρα δολοφονίας εναντίον του. Ωστόσο, σε κάποιο σημείο του βιβλίου του, αναφέρει χαρακτηριστικά «Μια ψυχή κυριευμένη από μίσος είναι απλά μια άρρωστη ψυχή, πολλές κυριευμένες ψυχές από το ίδιο μίσος είναι επικίνδυνος φασισμός!…. Αυτό το λέει ένας άνθρωπος που έχει κάθε λόγο να μισεί τους πάντες και τα πάντα…«.

Φυσικά, από τις βιωματικές αφηγήσεις του δε θα μπορούσαν να απουσιάζουν, οι κινηματογραφικές αποδράσεις με ελικόπτερο, δύο μάλιστα φορές. Όμως πέραν ή ορθότερα μεταξύ των περιστατικών δράσης, ο συγγραφέας διατυπώνει προβληματισμούς όπως για παράδειγμα πως γίνεται μια δημοκρατία να έχει υπερδιπλάσιους κρατούμενους από ένα δικτατορικό καθεστώς. Ενώ σε αρκετά σημεία, διατυπώνει τη δική του πολιτική θέση, από την ανάγκη ύπαρξης φιλειρηνικού κινήματος στη Μεσόγειο έως το ρόλο του διαδικτύου σαν μέσο παθητικοποίησης του σημερινού ανθρώπου. Ο συγγραφέας, τοποθετώντας τον εαυτό του στην πλευρά του  «εξεγερμένου ληστή»,   στηλιτεύει όσους ασκούν εξουσία, όπως ο ίδιος γράφει  «Οικοδομούν ένα μολυσματικό και επικίνδυνο πολιτισμό που κυριαρχείται από άπληστα ανθρωποειδή«.

Εδώ θέλουμε να σταθούμε σε ένα επίμαχο ζήτημα, το οποίο αξιοποιεί κι ίδιος για την ηθική δικαίωση του, αλλά και του αδελφού του. Φυσικά αναφερόμαστε στην αξία της ανθρώπινης ζωής. Παρά την διαρκή παραβατικότητα και τον ριψοκίνδυνο τρόπο ζωής, γεμάτο ληστείες τραπεζών κι ένοπλες συγκρούσεις με την αστυνομία, αρνείται τη βομβιστική ενέργεια στο γραφείο υπουργού που είχε αφαιρέσει ανθρώπινη ζωή. Για την ίδια ευαισθησία απέναντι στη ζωή υπερασπίζεται και τον αδελφό του. Ωστόσο, δε διστάζει να περιγράψει ένα περιστατικό, στο οποίο προσπάθησε να ληστέψει κάποιο αυτοκίνητο. Όταν λοιπόν έγινε αντιληπτός από τον ιδιοκτήτη και υπήρξε συμπλοκή μεταξύ τους και μπροστά στην ανήλικη κόρη του τελευταίου, μας ιστορεί πως προσπάθησε να πυροβολήσει και το όπλο του δεν εκπυρσοκρότησε από τύχη. Ενώ λοιπόν δε διστάζει να καταλογίσει ευθύνες στον ιδιοκτήτη για «θεοποίηση της λαμαρίνας» δεν αισθάνεται την ανάγκη να υπερασπίσει τον εαυτό του. Να καταλογίσουμε στο συγγραφέα πως με κυνισμό και συνέπεια μας μεταφέρει «ατόφια ακατέργαστη αλήθεια», όπως άλλωστε μας υποσχέθηκε; Από την άλλη, κάθε άλλο παρά έλλειψη ευφυίας τον χαρακτηρίζει. Από αυτήν την άποψη, μπορούμε να πιθανολογήσουμε πως επιλέγει σ’ αυτό το σημείο να «τσαλακώσει» την εικόνα του, γνωρίζοντας πως είναι στη δυσχερή θέση του επικηρυγμένου κι επιλέγοντας με αυτόν τον τρόπο να προειδοποιήσει επίδοξους διώκτες του.

Κλείνοντας αυτήν τη σύντομη παρουσίαση, αξίζει να αναφέρουμε πως στο τέλος του βιβλίου ο συγγραφέας επιλέγει να «απολογηθεί» για όσα αδικήματα έχει διαπράξει στους αναγνώστες του βιβλίου. Μέσα σε τέσσερις σελίδες, αναφέρει συνοπτικά τις κατηγορίες των αδικημάτων που έχει διαπράξει, αλλά θεωρεί σκόπιμο να μνημονεύσει κι άλλα που στο αξιακό του σύστημα είναι σοβαρότερα, τα οποία δεν έχει τελέσει. Οι εξακόσιες σελίδες αυτοβιογραφικής δράσης του πλέον επικηρυγμένου ανθρώπου στην Ελλάδα, κλείνουν με την ακόλουθη δέσμευση «Ως τότε, θα παραμείνω με τους ξεχωριστούς, τους άπιαστους. Με εκείνους που επέλεξαν συνειδητά να πορεύονται διάγοντας μια φυσιολογική ζωή αντιδρώντας σε έναν αφύσικο κόσμο..«.

Πολυτεχνείο: η Εξέγερση

 

 Στις παρακάτω γραμμές η ομάδα βιβλίου επιχειρεί να αποδώσει στο πολυτεχνείο την ούτως ή άλλως τεράστια ιστορική του σημασία για το ελληνικό κίνημα και όχι απλά να το αντιμετωπίσει σαν άλλη μια επέτειο, άλλο ένα εορτασμό. θα προσπαθήσουμε να κάνουμε τη σύνδεση, με την κοινωνική πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώθηκε τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, αλλά και να αναδείξουμε τη συμβολή του στην κοινωνική πραγματικότητα που διαμορφώθηκε μετά τη δικτατορία.

Γιατί ούτε η δικτατορία ήταν ένα τυχαίο περιστατικό ή ένα προϊόν κακών συμπτώσεων, ούτε το πολυτεχνείο ένα ξέσπασμα που κράτησε μόλις τρεις μέρες και άφησε πίσω του κάποιες σκόρπιες αναμνήσεις για κάποιους ρομαντικούς ιδεαλιστές.

Πιάνοντας το νήμα της ιστορίας από τα τέλη της δεκαετίας του 50, στην Ελλάδα συνεχίζει να επικρατεί έντονος αναβρασμός, απόρροια του μετεμφυλιακού κλίματος τρομοκρατίας που εξαπέλυσαν οι νικητές. Παράλληλα, ο ελληνικός καπιταλισμός αναπτύσσεται και αυτός εκμεταλλευόμενος τις διεθνείς οικονομικές, ιστορικές και πολιτικές συγκυρίες, τα κονδύλια του σχεδίου Μάρσαλ και το κλίμα τρομοκρατίας και αντικομουνιστικής υστερίας, επιφέροντας μεγάλες αλλαγές στο κοινωνικό τοπίο. Πραγματοποιούνται μεγάλες επενδύσεις σε διυλιστήρια, χαλυβουργεία και άλλες επιχειρήσεις με αποτέλεσμα την αύξηση του μεγέθους της εργατικής τάξης και τη συνεπακόλουθη μείωση του αγροτικού πληθυσμού λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης. Αυτή η μεγέθυνση της εργατικής τάξης τής προσδίδει νέο δυναμισμό που μεταφράζεται σε συνδικαλισμό, απεργίες, διεκδικήσεις για καλύτερη παιδεία, ελευθερία του τύπου και άνοδο των ποσοστών της αριστεράς.

Ταυτόχρονα στο πολιτικό σκηνικό επικρατεί έντονη αστάθεια. Οι εκλογές του 1958 και το εντυπωσιακό 24.5 % που κατακτά η αριστερά με όχημα την Ε.Δ.Α., την αναγορεύει σε αξιωματική αντιπολίτευση. Αυτό όμως εντείνει το κυνήγι μαγισσών και το αντικομουνιστικό μένος εκδηλώνεται με βία, εμπρησμούς, εκτοπίσεις. Η δεκαετία του 60 σημαδεύεται από εναλλαγές κυβερνήσεων και έντονα περιστατικά. Αξίζει να αναφερθούν οι εκλογές «βίας και νοθείας» του 1961 που αναδεικνύουν την Ε.Ρ.Ε κυβέρνηση, η δολοφονία του βουλευτή της Ε.Δ.Α Γρηγόρη Λαμπράκη από τον ακροδεξιό συνεργάτη της ασφάλειας Κοτζαμάνη, η αποστασία του 65 και τη φυγή βουλευτών από την ένωση κέντρου, η δολοφονία του διαδηλωτή Σωτήρη Πέτρουλα. Κορυφαία εκδήλωση κοινωνικού αναβρασμού της περιόδου αποτελούν τα γεγονότα που έχουν ονομαστεί «Ιουλιανά» όπου χιλιάδες κόσμου κατεβαίνει στους δρόμους, στήνει οδοφράγματα, συγκρούεται με την αστυνομία, απεργεί.

Μέσα σε αυτό το κλίμα η αστική τάξη επεξεργάζεται διάφορα σενάρια σταθεροποίησης. Επικρατεί το πιο ακραίο και πλέον αποκρουστικό, αυτό της επιβολής στρατιωτικής δικτατορίας. Έτσι την 21η Απριλίου 1967 «η κοινωνία μπαίνει στο γύψο για να εξυγιανθεί» όπως διατείνονται οι δικτάτορες. Άμεσα αποτελέσματα είναι η ανελευθερία, η άγρια καταστολή, η κατάργηση πολιτικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών, η λογοκρισία, οι πολιτικές δολοφονίες, τα βασανιστήρια, τα στρατοδικεία, οι εξορίες. Οι παλιοί πολιτικοί περιορίζονται σε αντιπολίτευση του σαλονιού.

Όμως παρά τις αρχικές επιτυχίες η χούντα είχε να αντιμετωπίσει διαρκώς αυξανόμενη

δυσαρέσκεια. Καθώς ουδέποτε μπόρεσε να αποσπάσει λαϊκή επιρροή στηρίζεται κυρίως στη τρομοκρατία. Από το 1970 γίνεται ορατή η οικονομική κρίση και η ακρίβεια που οξύνουν την αγανάκτηση. Το καθεστώς νιώθει όλο και περισσότερο την διεθνή απομόνωση, ενώ σε ένα άλλο επίπεδο οι καπιταλιστές διαιρούνται, όσον αφορά τον προσανατολισμό τους προς τις Η.Π.Α ή την Ε.Ο.Κ.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες οι δικτάτορες επιχειρούν να χτίσουν γέφυρες με τα παλιά αστικά κόμματα προσβλέποντας σε κάποιου είδους ομαλή μετάβαση. Ο Μαρκεζίνης φτάνει να γίνει πρωθυπουργός της χούντας.

Ταυτόχρονα τη διετία 72-73 έχουμε τις πρώτες απεργίες : Τρόλεϊ, Δ.Ε.Η, τυπογράφοι κ.α . Αγροτικές κινητοποιήσεις: Λάρισα, Σπάτα, Μέγαρα, Μενίδι. Ενώ το φοιτητικό κίνημα εκδηλώνει όλο και συχνότερα, όλο και πιο ανοιχτά την αντίθεσή του προς το καθεστώς. Αξίζει να σημειωθεί πως στα πανεπιστήμια, ως κατ` εξοχήν χώρος διακίνησης ιδεών, φτάνουν τα μηνύματα μιας διεθνούς ριζοσπαστικοποίησης: Αντιπολεμικό κίνημα των Η.Π.Α για το Βιετνάμ, Μαύροι πάνθηρες και αντιρατσιστικό κίνημα, Μάης του 68, Άνοιξη της Πράγας και εισβολή των Σοβιετικών τανκ, καυτό εργατικό φθινόπωρο του 69 στην Ιταλία.

Έτσι το Mάρτη του 73 έρχεται η πρώτη κατάληψη της νομικής από τους φοιτητές και είναι η πρώτη φορά που τα συνθήματα στρέφονται ανοιχτά κατά της χούντας. Κατά την έξοδό τους οι φοιτητές δέχονται επίθεση από ακροδεξιούς. Ακολουθεί 2^η κατάληψη στις 20 του Μάρτη όπου η αστυνομία εισβάλει στη σχολή και ακολουθεί μακελειό.

Ωστόσο παρά την άγρια καταστολή οι αγώνες συνεχίζονταν. Στις 14 Νοέμβρη του ίδιου έτους με αφετηρία τις γενικές συνελεύσεις σε νομική και πολυτεχνείο μερικές εκατοντάδες φοιτητές σπάνε τον κλοιό της αστυνομίας γύρω από το πολυτεχνείο και μπαίνουν στον περίβολο, αυτή είναι η πρώτη πράξη ενός συγκλονιστικού τριήμερου που θα ακολουθήσει. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο η κατάληψη του πολυτεχνείου ξεφεύγει από τα όρια της φοιτητικής διαμαρτυρίας. Το συνδικαλιστικό μετατρέπεται σε πολιτικό και το μερικό σε γενικό. Τα συνθήματα στρέφονται όχι μόνο ενάντια στη χούντα αλλά και στο σύστημα που την εξέθρεψε : «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία», «Λαέ πεινάς – γιατί δεν τους κρεμάς», «Κάτω η χούντα», «Κάτω το κεφάλαιο», «Συμπαράσταση λαέ – Επανάσταση λαέ». Συνάμα, στις αίθουσες του πολυτεχνείου πραγματοποιούνται με τη συμμετοχή χιλιάδων αγωνιστών συνελεύσεις μαθητικές, φοιτητικές και εργατικές που βάζουν στην ημερήσια διάταξη θέματα όπως αυτό της οργάνωσης της κοινωνίας μετά την πτώση της χούντας,  στα πλαίσια του σοσιαλιστικού σχεδιασμού και σε συνθήκες άμεσης δημοκρατίας. Η κλιμάκωση κορυφώνεται με το άπλωμα των καταλήψεων σε Πάτρα, Γιάννινα, Θεσσαλονίκη. Χιλιάδες μαθητές, εργάτες, αγρότες κατεβαίνουν στους δρόμους.

Μέσα στο πολυτεχνείο λειτουργούν ραδιοφωνικός σταθμός, εστιατόρια, εκτυπωτικός μηχανισμός, Λαϊκή κλινική, συνελεύσεις. Από τις εργατικές συνελεύσεις μέσα στο χώρο της σχολής διακηρύσσεται το τσάκισμα της χούντας και των ντόπιων μονοπωλίων , η κυριαρχία του εργαζόμενου λαού, γενική απεργία διαρκείας. Έξω από το πολυτεχνείο ξεσπούν συγκρούσεις σε Κλαυθμώνος, Πανεπιστημίου, Σταδίου , Αλεξάνδρας, Πατησίων, Αχαρνών, γίνονται επιθέσεις σε δημόσια κτίρια, στήνονται οδοφράγματα . Η μαζική εισβολή του κόσμου στο προσκήνιο κάνει και την ποιοτική διαφορά των γεγονότων του πολυτεχνείου σε σχέση με όσες καταλήψεις προηγήθηκαν!

Η χούντα αδυνατώντας να ελέγξει την κατάσταση χρησιμοποιεί το τελευταίο της όπλο, το στρατό. Τα τανκ εισβάλουν στο πολυτεχνείο, παρά την ηρωική αντίσταση μέσα και έξω, και από πίσω ακολουθούν λοκατζήδες, Εσατζήδες και φασίστες. Το πολυτεχνείο πέφτει με σκληρές μάχες και δεκάδες νεκρούς μέσα και στους γύρω δρόμους.

Ωστόσο παρά την καταστολή το πολυτεχνείο επέφερε ένα θανατηφόρο χτύπημα στη χούντα. Τα σενάρια ομαλοποίησης πέρασαν στο περιθώριο και οι προσπάθειες συνδιαλλαγής μεταξύ χουντικών και αστών πολιτικών απονομιμοποιήθηκαν στη συνείδηση του κόσμου. Όταν λίγο αργότερα και μετά τα γεγονότα της Κύπρου η χούντα κατέρρεε οριστικά, οι πραξικοπηματίες θα πλήρωναν για τα εγκλήματά τους. Από την άλλη την περίοδο της μεταπολίτευσης ξεπήδησε ένα επιθετικό εργατικό κίνημα που έχτισε και μαζικοποίησε συνδικάτα, διεκδίκησε καλύτερους όρους ζωής με όπλα τις απεργίες τις διαδηλώσεις, τις καταλήψεις εργοστασίων, τις εκδηλώσεις αλληλεγγύης και των κινητοποιήσεων συμπαράστασης. Η αστική τάξη υποχρεώθηκε σε παραχωρήσεις σε ωράρια, ασφάλιση, συνθήκες εργασίας, αυξήσεις, ελευθερίες στους χώρους δουλειάς, στο δρόμο, στις γειτονιές.

Από αυτή την άποψη το πολυτεχνείο – αλλά και οι αγώνες που ακολούθησαν – δεν είναι απλά μια ακόμα επετειακού τύπου γιορτή, ούτε μια ανάμνηση ενός ένδοξου παρελθόντος που η σημασία του έχει παρέλθει. Αντίθετα, έχει να μας διδάξει πως κανείς αγώνας δεν είναι χαμένος. Ειδικά στις μέρες μας όπου ο υποτιθέμενος πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία, η ποικιλότροπη επίθεση στα εργατικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθέριες, η προσπάθεια της πλήρους επικράτησης της λογικής της αγοράς μας απειλούν με ένα νέο πισωγύρισμα. Χρειάζεται λοιπόν να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας αυτές τις πολύτιμες εμπειρίες και να ατενίσουμε πιο αισιόδοξα το μέλλον, καθώς ότι συνέβη μια φορά σε συνθήκες πόλωσης, μπορεί να ξανασυμβεί και να πάει ακόμα παραπέρα από ότι τον Νοέμβρη του 73. Στην ιστορία που γράφουν οι άνθρωποι με τους αγώνες τους ανέκαθεν το απραγματοποίητο του χθες είναι το πραγματοποιήσιμο του σήμερα όπως και το ουτοπικό του σήμερα είναι το ρεαλιστικό του αύριο.

Πηγές:

• Νοέμβρης 1973 – Η εξέγερση/ Αντώνης Νταβανέλος
• Η ιστορία του 20^ου αιώνα / Ελληνικά γράμματα
• Εισήγηση  με θέμα Πολυτεχνείο/Δ. Κωνσταντίνου (11/1999)

Ύψωμα 731, εκεί που τσακίστηκε η ιταλική επίθεση στην Πίνδο

Ένα ιστορικού περιεχομένου κείμενο, με τόσο γλαφυρές περιγραφές που μπορεί να αναγνωσθεί και ως λογοτέχνημα!

Λαϊκή Ενότητα Υγείας-Πρόνοιας Αττικής

Ο ήρωας ταγματάρχης που οι εθνικόφρονες έστειλαν εξορία

Του Βενιζέλου Λεβεντογιάννη
Πηγή: topontiki.gr

Τις πρώτες δυόμισι ώρες της επίθεσης ρίχτηκαν 100.000 βόμβες στο μικρό ύψωμα. Κάθε δευτερόλεπτο, έπεφταν 11 βλήματα. Στο τέλος της επίθεσης το «Ύψωμα 731» είχε φαγωθεί κατά πέντε μέτρα. Είχε γίνει «Ύψωμα 726».

Γραφείο Μπενίτο Μουσολίνι, Ρώμη, αρχές Μαρτίου 1941

Ο «Ντούτσε» έκλεισε με δύναμη το μαύρο βαρύ ακουστικό τού τηλεφώνου του. Τα χέρια του έτρεμαν από την ένταση. Σηκώθηκε από το τεράστιο δρύινο γραφείο του και πήγε προς το παράθυρο. Προέταξε με τον γνωστό του τρόπο το πηγούνι του, πήρε βαθιά αναπνοή και φούσκωσε, όπως έκανε στις ομιλίες του στο πλήθος. Ύστερα, εντελώς ξαφνικά, σαν να είχε δεχτεί γροθιά στο στομάχι, ξεφούσκωσε, οι ώμοι του βάρυναν και περπάτησε άλλη μια φορά γύρω από το γραφείο του. Κάθισε βαριά στην καρέκλα. Χαμήλωσε το κεφάλι του και πέρασε τις παλάμες του επάνω από το φαλακρό κρανίο του, που είχε…

Δείτε την αρχική δημοσίευση 2.078 επιπλέον λέξεις

«Ο Γίγαντας μέσα μου», Τετάρτη 3 Ιούλη στο θέατρο Κνωσσός, αφιερωμένο στην Παγκόσμια ημέρα κατά των ναρκωτικών

«Ο Γίγαντας μέσα μου» Τετάρτη 3 Ιούλη στο θέατρο Κνωσσός, αφιερωμένο στην Παγκόσμια ημέρα κατά των ναρκωτικών

Το Studio Ballet σε συνεργασία με την ομάδα Συλλογικών Δράσεων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης  για το 18 Άνω και το Σωματείο Υποστήριξης του Κοινωνικού και Επιστημονικού Έργου του 18 Άνω, παρουσιάζουν ημέρα Τετάρτη 3 Ιούλη και ώρα 20.00 στο θέατρο Κνωσσός, την παράσταση «Ο γίγαντας μέσα μου«, αφιερωμένη στην παγκόσμια Ημέρα κατά των ναρκωτικών. Θα ακολουθήσει συζήτηση. Η είσοδος είναι ελεύθερη.