ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΗ ΑΜΕΡΙΚΗ από 1.500 π.Χ-1.000 μ.Χ

       Αρχαίοι Πολιτισμοί: Ιστορία των Πολιτισμών της Αμερικάνικης ηπείρου στην προκολομβιανή εποχή από: 1.500 π.Χ-1.000  μ.Χ     ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΣΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ: 1.500-600 π.Χ ΤΣΑΒΙΝ- ΟΛΜΕΚΟΙ

• Την 3^η χιλιετία οι αυτόχθονες άρχισαν να εγκαταλείπουν τη νομαδική ζωή και να στρέφονται στην γεωργία δημιουργώντας μικρούς οικισμούς.

Τη 2^η χιλιετία εμφανίζονται κέντρα λατρείας με επικεφαλείς τους Σαμάνους οι οποίοι εξελίχθηκαν σε εκλεκτό ιερατείο. Αυτά τα κέντρα         λατρείας αποτέλεσαν τη βάση των πολιτισμών των Ολμέκων στη Μέση Αμερική και των Τσαβίν στις Άνδεις. Επίσης παρατηρείται η ανέγερση ναών. Στην αγροτική παραγωγή μεταξύ άλλων καλλιεργείται το βαμβάκι. Στην οικονομία οικισμοί ψαράδων ανταλλάσσουν τα    προϊόντα τους με γεωργικά συμπληρώνοντας τη διατροφή τους.                 ΤΣΑΒΙΝ:

• 1.800 – 1.600 π.Χ εμφάνιση νέων ναών σχήματος U
• 1.750 π.Χ εμφάνιση στη Λα Φλόριντα του μεγαλύτερου οικισμού της περιοχής.
• 1.400 π.Χ Όλο το Περού έχει αναπτυχθεί στα ίδια πολιτιστικά πλαίσια.
• Οι Τσάβιν συγχωνεύουν ντόπιους πληθυσμούς υιοθετώντας παράλληλα στοιχεία τους, γεγονός που τους διευκολύνει. Η επιβολή τους επιτυγχάνονταν κυρίως με τον εκφοβισμό μέσω της θρησκείας παρά με τον πόλεμο.
• Στην κορυφή της ιεραρχίας βρίσκεται το ιερατείο.
• Μεταξύ άλλων ανέπτυξαν την αρχιτεκτονική και την μεταλλουργία.

400 π.Χ κι ενώ βρίσκονταν στο απόγειο της ακμής τους εξαφανίστηκαν χωρίς να ξέρουμε τους λόγους.                       ΟΛΜΕΚΟΙ:

• Αναπτύχθηκαν στη Μέση Αμερική και ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο με άλλους πολιτισμούς, ωστόσο έφτασαν στα ίδια επιτεύγματα πολύ αργότερα. Εμφάνισαν χωμάτινες κατοικίες 5.000 έτη μετά τους Μεσοποτάμιους.
• 1.400 π.Χ παρουσιάζεται πολιτιστική ανάταση και χάρη στους Ολμέκους έχουμε την εμφάνιση της πρώτης σύνθετης κοινωνίας στη Βόρειο Αμερική.
• Η μορφή του θεού τους αναπριστώνταν με το αιλουροειδές ιαγουάρο και έκαναν θυσίες και τελετουργικό κανιβαλισμό.
• 1.250 η δημιουργία του μεγάλου θρησκευτικού κέντρου Σαν Λορέντζο αποτέλεσε επίκεντρο του πολιτισμού τους.
• Το εμπόριο συμβάδιζε με πολεμικές επιχειρήσεις.
• 900 π.Χ εξέγερση χωρικών καταστρέφει ολοκληρωτικά το Σαν Λορέντζο.
• Νέο κέντρο αποτέλεσε η Λα Βέντα και αξιόλογη πόλη υπήρξε η Καπαλίγιο.
• Η ανώτερη τάξη κατείχε γνώσεις που δεν ήταν κατανοητές στις μάζες, όπως η αστρονομία.
• 600 π.Χ το Καπαλίγιο εγκαταλείφτηκε.
• 400 π.Χ η Λα Βέντα καταστράφηκε από εξέγερση.

             Κάποια συμπεράσματα:

1. Ο νέος κόσμος, λόγω γεωγραφικής απομόνωσης, μοιάζει να ακολούθησε τη δική του αυτόνομη πορεία προς τον πολιτισμό. Ωστόσο, και εδώ παρά την χρονική διαφορά στα βήματα προόδου, τα επιτεύγματα και οι επιπτώσεις μοιάζουν με αυτά των πολιτισμών της Ασίας και της Ευρώπης. Η γεωργία παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση οικισμών, οι οποίοι με τη σειρά τους εμφανίζουν ταξική διαστρωμάτωση. Επίσης έχουμε την εμφάνιση οργανωμένης θρησκείας, δημιουργία ναών, όπως και ανάπτυξη του εμπορίου. Αξιοσημείωτη παράμετρο αποτελεί το γεγονός πως τα μνημεία των πολιτισμών αυτών δημιουργήθηκαν χωρίς την ανακάλυψη και τη χρησιμοποίηση τροχού. Στους προκολομβιανούς πολιτισμούς το ρόλο της άρχουσας τάξης έπαιξε μάλλον το ιερατείο που συσσώρευσε την επιστημονική γνώση της εποχής. Ούτε εδώ αποφεύχθηκαν οι ανθρωποθυσίες για θρησκευτικούς σκοπούς, στους Ολμέκους μάλιστα έχουμε και τελετουργικό κανιβαλισμό.
2. Όσον αφορά τους δύο κύριους πολιτισμούς. Οι Τσάβιν εξαφανίστηκαν ανεξήγητα στο απόγειο της ακμής τους κάτι που πρέπει να αποτελεί ένα ακόμα ιστορικό παράδοξο. Ενώ οι Ολμέκοι γνώρισαν δύο εξεγέρσεις που ξερίζωσαν το πολιτισμό τους απ’ τα θεμέλια. Αν μη τι άλλο το γεγονός αυτό μαρτυράει έντονες ταξικές διαφορές και δυσαρέσκεια της μεγάλης πλειοψηφίας των χαμηλών στρωμάτων.

                ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΣΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ:  200-600 μ.Χ      

Χάρτης απεικόνισης της γεωγραφικής θέσης του Πολιτισμού των Ζαποτέκων

            Ζαποτέκοι-Μάγιας-Τεοτιουακάν-Μότσε- Νάσκα

• Σε οροπέδιο στην κορυφή του Μόντε Αλμπάν (σημερινό Μεξικό) οι Ζαποτέκοι διαδέχονται τον πολιτισμό των Ολμέκων.

• Αναπτύσσουν μεγάλη πνευματική δραστηριότητα, δημιουργούν ιερογλυφική γραφή που αποτελεί το παλαιότερο γνωστό είδος στην Αμερική.
• Επινοούν ένα παιχνίδι με μπάλα, που μοιάζει με το σημερινό μπάσκετ, όμως θα πρέπει να είχε κάποια θρησκευτική διάσταση γιατί οι ηττημένοι μερικές φορές υποδουλωνόταν ή θυσιάζονταν.
• Τον 2^ο μ.Χ αιώνα επεκτείνουν τις κτήσεις τους υποδουλώνοντας τους εχθρούς τους είτε θυσιάζοντας τους. Εξάλλου, αυξάνουν σημαντικά τη γεωργικά παραγωγή.

• Στην κοιλάδα του Μεξικού, στην πεδιάδα Τεοτιουακάν χαράσσεται η μεγαλύτερη και πιο κοσμοπολίτικη πόλη της Αμερικής. Αυτή χτίζεται βάσει σχεδίου κι όχι από τυχαία ανάπτυξη.

• Οι Τεοτιουακανοί αυξάνουν με τη σειρά τους τη γεωργική παραγωγή, επεξεργάζονται τον οψιανό, οικοδομούν σε κολοσσιαία κλίμακα, χτίζουν πυραμίδες, από τις οποίες η πυραμίδα του ήλιου κάλυπτε την ίδια επιφάνεια με αυτήν του Χέοπα, που αποτελεί το μεγαλύτερο έργο του αρχαίου κόσμου μετά το σινικό τείχος.
• Το 400 μ.Χ η πόλη βρίσκεται στο απόγειο της ακμής της με 150.000 πληθυσμό. Στα επιτεύγματα των κατοίκων συγκαταλέγονται η αγγειοπλαστική, η κατασκευή κοσμημάτων και μασκών. Ωστόσο ο κύριος τομέας απασχόλησης είναι η κρατική θρησκευτική γραφειοκρατία. Επίσης υπάρχει ανθηρό εμπόριο.
• Η κοινωνία είναι θεοκρατική και γίνονται ανθρωποθυσίες αλλά σε μικρότερη κλίμακα από τους γειτονικούς λαούς, ενώ γίνεται καύση των νεκρών. Οι ευγενείς ζουν σε πολυτελή ανάκτορα κατά μήκος της λεωφόρου των νεκρών, ενώ ο κοινός λαός σε πιο ταπεινά σπίτια στα περίχωρα.
• Γύρω στο 400 μ.Χ πολλοί Ζαποτέκοι έχουν μεταναστεύσει στην Τεοτιουακάν.
• Το 700 μ.Χ στην κοινότητα Τσολούλα, χτίζεται πυραμίδα που είναι ακόμη μεγαλύτερη σε μέγεθος κι απ’ αυτή του ήλιου.
• Με όπλα τους το εμπόριο και τη διάδοση της θρησκείας, οι Τεοτιουακανοί εγκαθιδρύουν δορυφορικά κέντρα σε μακρινές αποστάσεις.
• Γύρω στο 750 μ.Χ το Τεοτιουακάν γνωρίζει κάποια καταστροφή και οι επιζώντες κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη.

• Την ίδια εποχή αναπτύσσεται και ο πολιτισμός των Μάγιας, οι οποίοι διαφέρουν από τους άλλους λαούς τόσο λόγω της γλώσσας όσο και λόγω των εξωτερικών τους χαρακτηριστικών. Δέχτηκαν κι αυτοί επιρροές από τους Ολμέκους απ’ τους οποίους δανείστηκαν το ημερολόγιο και την εικονογραφική γραφή, εξελίσσοντας και τα δύο.

• Οι αρχαιότερες τοποθεσίες τους είναι το Καμιναλτζουγιού και το Πετέν. Το κέντρο τους Ελ Μιδαρόρ εγκαταλείφθηκε ανεξήγητα το 150 μ.Χ και το κέντρο μεταφέρθηκε νοτιότερα στο Τικάλ. Μετά το 200 μ.Χ προβάλουν δεκάδες κέντρα όπως: Λαμανά, Κοπάν, Παλένκε, Μπουαμπάκ, Τσιμπιλτσατούν, και σε καθένα απ’ αυτά κυβερνούσε διαφορετική δυναστεία.
• Οι Μάγιας υπήρξαν ικανοί αγρότες, επινοητικοί αρχιτέκτονες (έχτισαν κι αυτοί πυραμίδες), εξαίρετοι διακοσμητές. Είχαν ταλέντο στα μαθηματικά (πιο προηγμένα απ’ αυτά των Ρωμαίων) και στην αστρονομία. Επίσης κατείχαν το μόνο ολοκληρωμένο σύστημα γραφής στην Αμερική.
• Ωστόσο σαν λαός υπήρξαν εξαιρετικά επιθετικοί και βίαιοι, με στόχο να πιάσουν αιχμαλώτους τους οποίους θυσίαζαν.
• Τον 5^ο & 6^ο αιώνα μ.Χ Μάγιας και Τεοτιουακάν αλληλοεπηρεάστηκαν.             

  

  κεραμική των Μότσε

• Τον 9^ο μ.Χ αιώνα, ο κόσμος των Μάγια εισήλθε απότομα σε παρακμή.

• Το 500 – 600 μ.Χ, στο δυτικό Περού είχε αναπτυχθεί ο λαός των Μότσε.               

• Τον 2^ο μ.Χ αιώνα σημείωσαν τεχνική πρόοδο. Έτσι επέκτειναν το αρδευτικό σύστημα, βελτίωσαν την αγροτική παραγωγή, κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα την πληθυσμιακή τους αύξηση.
• Είχαν δεχτεί επιρροές από τον πολιτισμό των Τσάβιν. Χτίζουν κι αυτοί πυραμίδες και κάνουν ανθρωποθυσίες. Αναπτύσσουν τη μεταλλουργία και την κεραμική. Επίσης αγαπούσαν τη μουσική και το χορό.

• Περίπου 1.000 χιλιόμετρα νοτιότερα ζούσε ο λαός των Νάσκα.

• Υπήρξαν κυνηγοί κεφαλών για θρησκευτικούς λόγους.
• Επιδόθηκαν στον τρυπανισμό κρανίων για θεραπευτικούς λόγους.
• Ανέπτυξαν την υφαντουργία και την κεραμική, ενώ υπήρξαν και καλλιτέχνες στο χαλίκι και την άμμο, χρησιμοποιώντας ως καμβά την έρημο και κατασκευάζοντας έργα που φαίνονταν από ψηλά.

   

γεωγλυφικά Νάσκα, ενταγμένα στο Μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ

           Κάποια συμπεράσματα:

1. Οι πολιτισμοί που διαδέχτηκαν του Ολμέκους και τους Τσάβιν, επηρεάστηκαν απ’ αυτούς αλλά εξέλιξαν κιόλας τις κατακτήσεις τους. Οι κυριότεροι λαοί της εποχής υπήρξαν οι Ζαποτέκοι, οι Τεοτιουακανοί, οι Μάγιας, οι Μότσε και οι Νάσκα.
2. Σε πολιτιστικό επίπεδο, εντύπωση προκαλεί ο θεοκρατικός χαρακτήρας των κοινωνιών και οι αυξημένες επιδόσεις σε ανθρωποθυσίες. Επίσης παρά την καθυστέρηση με την οποία εμφανίστηκαν οι πολιτισμοί της Αμερικής σε σχέση με τον υπόλοιπο γνωστό κόσμο, υπήρξαν τομείς όπου εμφάνισαν μεγαλύτερες προόδους από τους σύγχρονούς τους στην Ευρώπη κι αλλού. Για παράδειγμα τα μαθηματικά των Μάγιας ήταν πιο αναπτυγμένα απ’ αυτά των Ρωμαίων.
3. Επίσης, κάτι που προκαλεί εντύπωση είναι η ξαφνική εξαφάνιση πολιτισμών ή η είσοδος τους σε κρίση. Αυτό από τη μια μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη επαρκών ιστορικών στοιχείων ώστε να κατανοήσουμε τι ακριβώς προηγήθηκε. Από την άλλη ο εξαιρετικά βίαιος χαρακτήρας των κοινωνιών μας επιτρέπει να υποθέσουμε την ύπαρξη συχνών κι εξίσου βίαιων εξεγέρσεων.

                                ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΣΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ: 800-1.000 μ.Χ                             Βόρειος Αμερική: Χόπγουελλ- Μισσισίππιοι λαοί-

• Το 600 π.Χ, ο λαός Αντένα, στο τελετουργικό κέντρο, στην κοιλάδα του Ονάτο αρχίζει να θάβει τους νεκρούς του. Με το πέρασμα του χρόνου από τους τάφους διακρίνεται η εμφάνιση ταξικών διαφορών.

• Το 200 π.Χ, τους Αντένα διαδέχεται ο λαός των Χόπγουελλ, που έχουν μεγαλύτερο ταλέντο στην κατασκευή τύμβων

• Οι Χόπγουελλ διεξάγουν ανθηρό εμπόριο μεταξύ απομακρυσμένων λαών. Κατασκευάζουν πίπες, κομψά αγγεία, αγαλματίδια.
• Ωστόσο διαμένουν σε καλύβες και παραμένει ερώτημα για τους αρχαιολόγους, πως τόσο μικρός πληθυσμός κατάφερε να κατασκευάσει μεγάλους τύμβους.
• Από το 400 μ.Χ η ενεργητικότητά τους αρχίζει να φθίνει.

• Τον 9^ο μ.Χ αιώνα, επανεμφανίζονται χωμάτινα έργα από τους Μισσισίππιους λαούς, που ξεπέρασαν κατά πολύ τους Χόπγουελλ σε ζωτικότητα και υλική πρόοδο. Αυτοί κατασκεύασαν τύμβους και για τις ανάγκες των ζωντανών.

• Η πρόοδος στη γεωργία με την καλλιέργεια του αραπόσιτου, συνοδεύεται με άνοδο του βιοτικού επιπέδου και πληθυσμιακή αύξηση.
• Από το 600 μ.Χ εμφανίζονται κωμοπόλεις στις ανατολικές όχθες του Μισσισσιππή, με πιο σημαντική την Καόκια.
• Η εφεύρεση του τόξου εντείνει τις επιθέσεις στους γειτονικούς λαούς. Βαθμιαία οι Καοκιανοί επιβάλλονται σε όλη τη γειτονική περιοχή.
• Κατασκευάζουν το τρίτο σε μέγεθος οικοδόμημα στην Αμερική.
• Τον 11^ο μ.Χ αιώνα, η Καόκια φτάνει στον κολοφώνα της με 10.000 κατοίκους. Ωστόσο η παρακμή στην περιοχή επήλθε πρώτα σ’ αυτήν λόγω υπερπληθυσμού, ασθενειών, συνεχών πολέμων και πλημμυρών.

             Νοτιοδυτική Αμερική: Χοχακάμ-Μογγολόν-Ανασάζι                                

• Ύπαρξη τριών διαφορετικών λαών, που ζούσαν αρμονικά ο ένας δίπλα στον άλλον, χωρίς σημαντικές ταξικές διακρίσεις, χωρίς μεγάλους θρησκευτικούς ηγέτες και χωρίς δούλους, χωρίς τελετουργικές ανθρωποθυσίες. Υπήρξαν λιγότερο αναπτυγμένες κοινωνικά από τις ανατολικές ομάδες, αλλά έφτασαν σε υψηλό βαθμό τεχνικής και καλλιτεχνικής επίδοσης.:

1. Χοχακάμ στη νότια Αριζόνα.
2. Μογγολόν στο Νέο Μεξικό.
3. Ανασάζι στο οροπέδιο του Κολοράντο.

• Χοχακάμ: Το 800 μ.Χ κατασκευάζουν από τα πιο αποδοτικά κι εκτεταμένα αρδευτικά δίκτυα της βορείου Αμερικής. Η ζωή τους ήταν σκληρή και πρωτόγονη και στην παραγωγή η γεωργία συνοδεύονταν από καρποσυλλογή και κυνήγι. Κατασκεύασαν χαμηλούς ορθογώνιους τύμβους. Ενώ τον 8^ο μ.Χ αιώνα γνώρισαν περιορισμένη εδαφική επέκταση.

• Μογγολόν: Η μορφολογία του εδάφους τους, τους επιβάλει να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο σε καρποσυλλογή και κυνήγι. Από το 700 μ.Χ, μετακινούνται από τα βουνά στις πεδιάδες και υιοθετούν τον τρόπο ζωής των προηγμένων γειτόνων τους.

• Ανασάζι: Ξεπέρασαν όλες τις νοτιοδυτικές φυλές σε αρχιτεκτονικά επιτεύγματα. Η κληρονομιά τους έφτασε ως τους Πουέμπλό, την εποχή της Ευρωπαϊκής αποίκισης. Τον 5^ο ή 6^ο μ.Χ αιώνα η ζωή τους άλλαξε αποφασιστικά. Εγκαταστάθηκαν σε μόνιμες κατοικίες, κατασκεύασαν κεραμικά, καλλιέργησαν μεγαλύτερες ποσότητες αραπόστιτου. Το 800 μ.Χ εμφανίζονται τα πρώτα πολυώροφα Πουέμπλο, τα οποία υπήρξαν τεράστια οικοδομήματα από πέτρα, με δεκάδες δωμάτια που στεγάζονταν πολλές οικογένειες. Στους επόμενους 2 αιώνες σημειώθηκε αύξηση του βιοτικού τους επιπέδου και πληθυσμιακή αύξηση. Ενώ εξέλιξαν και την τεχνική των εργαλείων τους.

                Μέση Αμερική: Μιξτέκοι-Τολτέκοι

• Από τον 9^ο μ.Χ αιώνα, οι πόλεις του κεντρικού Μεξικού έπεσαν βαθμιαία σε παρακμή. Εισέρχεται σε περίοδο παρακμής, με την εγκατάλειψη του Τεοτιουακάν και την ερήμωση των κέντρων των Μάγια.
• Ωστόσο, στις αρχές του 9^ου μ.Χ αιώνα, δεκάδες κέντρα των Μάγια ευημερούσαν ακόμα στη χερσόνησο Γιουκατάν. Οι ακρωτηριασμοί των ηγεμόνων τους και οι ανθρωποθυσίες συνεχίζονταν. Ενώ μερικές κοινότητες έδειξαν ενδιαφέρον για το δουλεμπόριο.
• Ανάμεσα στους λαούς που αγωνίζονταν για την κυριαρχία και την επέκταση ήταν οι Μιξτέκοι.

• Η εμφάνιση του λαού των Τολτέκων, που ιδρύουν το Τολλάν, εξαφανίζει τους άλλους λαούς.

• Σύμφωνα νε τους διαδόχους τους Αζτέκους, οι Τολτέκοι υπήρξαν ανώτεροι σε όλα.
• Υπό την ηγεμονία του Τοπιλτζίν και με τη βοήθεια του λαού των Νονοάλκα, το Τολλάν γνωρίζει εκπληκτική μεγαλοπρέπεια.
• Το 1.000 μ.Χ εισβάλουν στο Γιουκατάν και υποτάσσουν τους Μάγια.
• Το 12 μ.Χ αιώνα, καταρρέουν από την επιδρομή άλλων νομαδικών λαών.

• 8.000 Km νοτιότερα, το Τιαονανάκο αποτελεί πολιτική και θρησκευτική πρωτεύουσα μιας τεράστιας αυτοκρατορίας.

• Από το 500 μ.Χ αρχίζει η άνοδός του, με όπλα τη δύναμη του θρησκευτικού αισθήματος και την οικονομική ισχύ. Κατόπιν ιδρύουν αποικίες.
• Υπήρξαν οι πιο σημαντικοί κτηνοτρόφοι της νότιας Αμερικής και βελτίωσαν τη γεωργία.
• Το 800 μ.Χ, Το Τιαονανάκο υπήρξε μια ανθηρή μητρόπολη 40.000 κατοίκων.

• Το Χονάρι υπήρξε άλλη εντυπωσιακή πρωτεύουσα με 70.000 κατοίκους. Αυτή υιοθέτησε το θεό με το μπαστούνι του Τιαονανάκο.

• Προβαίνουν σε στρατιωτικές κατακτήσεις και ενσωματώνουν τους Νάσκα και τους Μόσκε.
• Αντικατέστησαν το αρχαίο ψηφιδωτό πολιτισμών με το ενιαίο Χουάρι.

• Στο Τιαουανάκο δημιουργείται η πρώτη συγκεντρωτική στρατιωτική αυτοκρατορία στη νότια Αμερική.
• Ωστόσο, τον 9^ο μ.Χ αιώνα επέρχεται η ξαφνική κατάρρευση του Χουαρί.
• Το Τιαουανάκο συνέχισε να ασκεί την επιρροή του για τρεις αιώνες ακόμα. Ενώ το 1.200 μ.Χ πέφτει σε αφάνεια.
• Αυτοί οι δύο έθεσαν τα θεμέλια για την αυτοκρατορία των Ίνκας.

           Κάποια συμπεράσματα: 1. Στην Αμερική αυτή την περίοδο έχουμε την ανάπτυξη πολιτισμών σε διαφορετικά μήκη και πλάτη της ηπείρου: 1^ον Στην βόρεια Αμερική έχουμε την εμφάνιση λαών που επιδόθηκαν στη δημιουργία τύμβων όπως οι Αντένα, οι Χόπγουέλλ και οι Μισσισσίππιοι. Στα επιτεύγματά τους συγκαταλέγονται το ανθηρό εμπόριο και η βελτίωση της γεωργίας. 2^ον στην νοτιοδυτική Αμερική έχουμε την ύπαρξη επίσης τριών διαφορετικών πολιτισμών. Αξιοθαύμαστο είναι το γεγονός πως σε σχέση με άλλους πολιτισμούς της ηπείρου αυτοί ζούσαν αρμονικά ο ένας δίπλα στον άλλον, χωρίς σημαντικές ταξικές διακρίσεις, χωρίς μεγάλους θρησκευτικούς ηγέτες και χωρίς δούλους, χωρίς τελετουργικές ανθρωποθυσίες. Υπήρξαν λιγότερο αναπτυγμένες κοινωνικά από τις ανατολικές ομάδες, αλλά έφτασαν σε υψηλό βαθμό τεχνικής και καλλιτεχνικής επίδοσης. Οι λαοί αυτοί ήταν: Χοχακάμ στη νότια Αριζόνα, Μογγολόν στο Νέο Μεξικό, Ανασάζι στο οροπέδιο του Κολοράντο. Οι τελευταίοι διέπρεψαν αρχιτεκτονικά με την ανέγερση των πολυώροφων πουέπλο. 3^ον στη Μέση Αμερική, έχουμε την παρακμή των παλιών πολιτισμών όπως των Μάγιας αλλά και την εμφάνιση των Τολτέκων που υπήρξαν πρόδρομοι των Αζτέκων, το κέντρο τους Τολλάν θα γνωρίσει εξαιρετική μεγαλοπρέπεια. Νοτιότερα έχουμε την εμφάνιση 2 ανθηρών και μεγάλων κέντρων του Τιαονανάκο που υπήρξε θρησκευτική και πολιτική πρωτεύουσα μιας τεράστιας αυτοκρατορίας και του Χονάρι. Αυτά τα δύο έθεσαν τα θεμέλια για την αυτοκρατορία των Ίνκας.